3 คำถาม อ่านเกมโค่นอำนาจปูติน มีความเป็นไปได้แค่ไหน?

บางความเชื่อระบุว่า สิ่งเดียวที่จะหยุดยั้งสงครามในยูเครนได้ คือชายที่ชื่อ วลาดิมีร์ ปูติน ต้องหมดอำนาจลง หรือหายไปจากโลกนี้ 

ดังนั้น จึงมีรายงานข่าว (หรือข่าวลือ) ออกมาเป็นระยะว่า มีความพยายามยึดอำนาจปูติน ซึ่งอาจนำไปสู่การสิ้นสุดของสงคราม 

ประเด็นการโค่นอำนาจปูตินมีคำถามที่น่าคิดอยู่ 3 ข้อ

1.ปูตินจะถูกโค่นอำนาจ มีความเป็นไปได้แค่ไหน? 

คำตอบคือ “เป็นไปได้” (แต่จะสำเร็จหรือไม่ เป็นอีกเรื่องหนึ่ง) 

ทำไมถึงเป็นเช่นนั้น... 

ก่อนอื่นต้องเข้าใจก่อนว่า ปูตินมีสถานะเป็นผู้บัญชาการสูงสุดของกองทัพรัสเซีย ทุกสายการบัญชาการขึ้นตรงกับปูติน ถ้ามีทหารแตกแถวกลุ่มไหนคิดจะยึดอำนาจ ก็ต้องมั่นใจว่า ปูตินสั่งใครในกองทัพไม่ได้แล้ว 

ซึ่งในระยะหลังมีเพียงข่าวว่า มีทหารไม่ยอมทำตามคำสั่งของเขาเรื่องการทำสงครามในยูเครน แต่ไม่ถึงกับ ‘ก่อหวอด’ เพื่อโค่นอำนาจ 

หรือถ้าหากมีการก่อหวอดสำเร็จ ความพยายามทำรัฐประหารก็ยังเสี่ยงอยู่ดี เพราะหากมีทหารกลุ่มไหนทำรัฐประหาร ปูตินในฐานะประธานาธิบดีและผู้บัญชาการทหารสูงสุดประกาศเพิ่มยศหรือรางวัลตอบแทนผู้ที่ปราบกบฏได้ ซึ่งเป็นกลวิธีที่มักนำมาใช้เพื่อตอบโต้รัฐประหาร แต่ทั้งนี้ก็ขึ้นอยู่กับกระเป๋าเงินของปูตินว่าตุงแค่ไหน และกระเป๋าเงินของปูตินอยู่ในมือของกลุ่มคนชั้นสูงภาคธุรกิจที่เขาบงการอยู่

มีผู้เชี่ยวชาญภายนอกรัสเซียชี้ว่า พวกกลุ่มอำนาจชั้นนำในรัสเซียเริ่มสมคบกันเพื่อโค่นปูติน ซึ่งปูตินคงระแคะระคายมาเหมือนกัน จึงมีข่าวพวกชนชั้นนำในภาคธุรกิจหลายคนเริ่มเสียชีวิตแบบแปลกๆ ในเวลาไล่เลี่ยกัน เรียกภาษาชาวบ้านก็คือ ‘ถูกเก็บ’ นั่นเอง 

แต่คำถามคือ ปูตินจะเก็บคนเหล่านี้ไปได้เรื่อยๆ โดยที่คนเหล่านี้จะไม่ตอบโต้เลยหรือ 

2.ปูตินถูกโค่นอำนาจแล้ว ใครจะมาแทนที่? 

สมมติว่าปูตินตอบโต้การทำรัฐประหารไม่สำเร็จ เพราะไม้ตายในการเพิ่มเงินเพิ่มยศซื้อใจทหารใช้ไม่ได้ (เนื่องจากกลุ่มชนชั้นนำตกลงกันเรื่องผลประโยชน์ได้ โดยไม่ต้องผ่านปูตินอีกต่อไป) ในที่สุดเขาก็ถูกยึดอำนาจและถูกควบคุมตัว 

คำถามต่อมาคือใครจะมาแทนที่ปูติน?

เนื่องจากปูตินมีเครือข่ายอำนาจที่กว้างใหญ่ และมีคนเก่งๆ หลายคนในเครืออำนาจนี้ บางทีการยึดอำนาจอาจจะทำสำเร็จได้ด้วยการที่ฝ่ายรัฐประหาร ‘ประนีประนอม’ กับเครือข่ายของปูติน โดยตกลงกันว่าจะให้ ‘คนในเครือข่ายปูติน’ กุมอำนาจต่อไป โดยมีข้อแม้ว่าปูตินจะต้องไป และจะต้องเฉลี่ยผลประโยชน์ทางธุรกิจและการเมืองให้กับกลุ่มอำนาจอื่นด้วย หลังจากปูตินกินรวบมานานหลายสิบปี  

การประนีประนอมนี้เป็นทางเลือกเดียว เพราะกลุ่มยึดอำนาจไม่มีนักการเมืองมากบารมีเท่ากับเครือข่ายของปูติน หากยึดอำนาจแล้วปกครองเองมีโอกาสที่จะเกิดความวุ่นวายสูงมาก 

สถานการณ์การโค่นอำนาจปูตินมีโอกาสเกิดขึ้น เมื่อฝ่ายกองทัพเบื่อสงครามสุดๆ แล้ว และฝ่ายการเมืองในเครือข่ายปูตินใจร้อน ไม่อยากจะรอให้ปูตินสละอำนาจ (หรือตายเอง) จึงสมคบกับฝ่ายยึดอำนาจเสียเลย  

3.ไร้เงาปูตินแล้ว สงครามจะจบไหม?

สิ่งที่ฝ่ายยึดอำนาจต้องการคือ ‘ยุติสงคราม’ ที่ยืดเยื้อ

ดังนั้น เงื่อนไขของการประนีประนอมก็คือ ปูตินต้องไป และสงครามจะต้องสิ้นสุดลง แต่เครือข่ายของปูตินจะยังอยู่ในอำนาจต่อไป อย่างน้อยจนกว่าจะหากลุ่มอำนาจใหม่มารับช่วงไปได้ 

เงื่อนไขนี้ดูจะสอดคล้องกับสิ่งที่ผู้นำยูเครน (โวโลดีมีร์ เซเลนสกี) ต้องการด้วย นั่นคือ จะเจรจายุติสงคราม ก็ต่อเมื่อปูตินหมดอำนาจเท่านั้น

ส่วนปูตินที่ถูกปลดอำนาจจากการประนีประนอม (หากเรื่องนี้เกิดขึ้นจริง) มีความเป็นไปได้ว่า เขาจะไม่ถูกประหารหรือขังคุก แต่อาจถูกควบคุมตัวในบ้านพัก หรืออาจต้องลี้ภัยในต่างแดน

ตีงูต้องฆ่าให้ตาย เพราะงูที่มีชีวิต ยังคงมีพิษและแว้งกัดได้ 

ซึ่งหมายความว่า หากวันใดวันหนึ่งกลุ่มที่ยึดอำนาจรัสเซียแตกคอกันเอง หรือคนรัสเซียรู้สึกว่าการยุติสงครามในยูเครน ทำให้พวกเขาต้องอัปยศอดสู 

บางทีความนิยมในตัวปูตินอาจกลับคืนมาอีกครั้ง