รถ EV ราคาต่ำกว่าล้าน จากค่ายจีนที่รุกตลาดบ้านเรามากขึ้นในปีนี้ (พ.ศ.2566) คือจุดเปลี่ยนสำคัญที่จะเข้ามาเขย่าตลาดยานยนต์ไฟฟ้า ให้โตเร็วกว่าที่รายงานหลายฉบับเคยคาดการณ์ (อ่านเพิ่มเติม EV is coming - EP.1| ยานยนต์ไฟฟ้า คลื่นยักษ์ที่อาจมาเร็วกว่าที่คิด)
หนึ่งในคำถามสำคัญที่ควรถาม คือ พลังงานไฟฟ้า ซึ่งเปรียบเสมือนน้ำมันของรถ EV ที่เตรียมไว้ในแผนพัฒนากำลังผลิตไฟฟ้าของประเทศไทย จะเพียงพอหรือไม่ ต่อการรับมือคลื่นความเปลี่ยนแปลง
แนวโน้ม EV และการใช้ไฟฟ้าในอนาคต
SPACEBAR ร่วมกับ DATAOPS ทีมวิเคราะห์ข้อมูลทำแบบจำลองสถานการณ์การเติบโตของยานยนต์ไฟฟ้าหรือ EV ในประเทศไทย เทียบกับ ‘กำลังผลิตไฟฟ้าตามสัญญา’ และ ‘ความต้องการไฟฟ้าสูงสุด’ ในแผนพัฒนากำลังผลิตไฟฟ้าของประเทศไทย พ.ศ.2561-2580 (PDP2018 Revision 1) เพื่อหาคำตอบ
ตัวแปรแนวโน้มจำนวนรถ EV ในประเทศไทย เราใช้ข้อมูลรถ EV ที่จดทะเบียนใหม่ ย้อนหลัง 6 ปี (พ.ศ.2561-2566, ข้อมูล พ.ศ.2566 ระหว่าง มกราคม-สิงหาคม) ของกรมขนส่งทางบกเป็นฐาน โดยยอดรถ EV ดังกล่าวนับรวมรถยนต์ทุกประเภท อาทิ รถบ้าน มอเตอร์ไซค์ รถประจำทาง รถบรรทุก เป็นต้น
แล้วคาดการณ์การเติบโต โดยใช้ข้อมูลในรายงาน Electric Vehicles: What's Next VII: Confronting Greenflation ที่จัดทำโดย Goldman Sachs สถาบันการเงินระดับโลก (เผยแพร่เมื่อมีนาคม พ.ศ.2565) ที่คาดการณ์ยอดขายรถ EV ในตลาดโลก ถึงอนาคต พ.ศ.2538 (ปี 2040) ในการสร้างแบบจำลองการเติบโตของรถ EV
โดยเราได้ตัดข้อมูลแนวโน้มตลาดในจีนออกไป เนื่องจากเป็นฐานการผลิตใหญ่ รัฐสนับสนุนและอัดฉีดเต็มที่ เพื่อให้ภาพแนวโน้มการเติบโตดู ‘สมจริง’ มากขึ้น เมื่อเทียบกับสิ่งที่จะเกิดในประเทศไทย
จากนั้นนำแนวโน้มการเติบโต (growth rate) ของรถยนต์ไฟฟ้าจากทั่วโลกมาอ้างอิงเพื่อพยากรณ์การเติบโตรถยนต์ไฟฟ้าในประเทศไทย โดยแบ่งข้อมูลเป็น 2 ส่วน คือ ยอดการเติบโตของ EV ในแต่ละปี และยอดสะสมของ EV ในอีก 15 ปีหรือ พ.ศ.2580
ส่วนตัวแปร พลังงานไฟฟ้าที่ใช้ชาร์จ เราใช้ค่าหัวจ่ายไฟรถยนต์ทั่วไปที่ใช้พลังงานไฟฟ้าขนาด 7 kW (กิโลวัตต์) เป็นฐาน แล้วคูณด้วยจำนวนรถยนต์ โดยแบ่งเป็น
- รถยนต์ทุกคัน 100% ชาร์จพร้อมกัน
- รถยนต์ครึ่งนึง 50% ชาร์จพร้อมกัน
เพื่อหาค่าพลังงานไฟฟ้าที่จะถูกใช้ไปกับการชาร์จรถ EV ในประเทศในแต่ละช่วงเวลา
ทั้งนี้ ต้องให้ข้อมูลว่า ความจริงรถยนต์ EV แต่ละประเภท เช่น รถบ้าน รถใช้งาน และรถสาธารณะ ล้วนมีการใช้งาน ชาร์จไฟ และกินไฟที่ต่างกัน
ดังนั้น การสร้างแบบจำลองนี้ จึงเป็นการคาดการณ์สถานการณ์การใช้พลังงานไฟฟ้าของรถ EV ใน ‘ภาพรวม’ ที่จะเกิดขึ้น เพื่อให้เห็นเค้าลางของอนาคตที่กำลังจะมาถึง
ถ้านั่งไทม์แมชชีนไปอีก 15 ปีข้างหน้าใน พ.ศ.2580 (ปี 2037) จากแบบจำลองที่คาดการณ์ ประเทศไทยจะมีรถ EV ทั้งหมด 7,129,713 คัน
สมมติให้ ‘สุดโต่ง’ รถ EV ทั้งหมด 100% ชาร์จพร้อมกัน ด้วยที่ชาร์จขนาด 7 kW พลังงานไฟฟ้าที่จะถูกใช้ชาร์จรถ EV ทั้งหมด (ในแต่ละชั่วโมง) จะเท่ากับ...
7,129,713 คัน x 7 kW
\= 49,907,991 kW
หรือประมาณ 49,907 MW (เมกะวัตต์)
หรือถ้าคิดให้ใกล้เคียงความเป็นจริงมากขึ้น คือ รถ EV จำนวนครึ่งหนึ่ง 50% ชาร์จพร้อมกัน ด้วยที่ชาร์จกำลังไฟเท่าเดิม
พลังงานไฟฟ้าที่จะถูกใช้ในชั่วโมงนั้นจะเท่ากับ 24,953 MW
หรือถ้าในอนาคต สายธารของเทคโนโลยีพัดพาให้รถ EV ส่วนใหญ่เปลี่ยนไปใช้ที่ชาร์จขนาด 11 kW (ตอนนี้ใช้เฉพาะรถบางรุ่น เช่น Tesla) กำลังไฟที่ใช้ก็จะสูงขึ้น คือ 78,427 MW (รถทุกคันชาร์จพร้อมกัน) และ 39,213 MW (รถ 50% ชาร์จพร้อมกัน)
ถามว่า กำลังผลิตพลังงานไฟฟ้าสูงสุดของไทย ‘เพียงพอ’ และ ‘พร้อมรับ’ การเติบโตของรถ EV ในอนาคตแค่ไหน ตรงนี้ต้องกลับไปดูแผนพัฒนากำลังผลิตไฟฟ้าที่วางไว้ถึง พ.ศ.2580 และดูปริมาณไฟฟ้าที่คนไทยใช้ และคาดการณ์ว่าจะใช้ในอนาคต
พลังไฟฟ้าไทย ‘พอ’ หรือ ‘ขาด’
ปกติแผนพัฒนากำลังผลิตไฟฟ้า และค่าพยากรณ์ความต้องการไฟฟ้า จะประเมินจากสถานการณ์ในอดีต ปัจจุบัน และคาดการณ์แนวโน้มในอนาคต โดยเฉพาะมิติทางเศรษฐกิจและสังคม ซึ่งการมาของ EV เป็นสิ่งที่ถูกนับอยู่ในสมการอยู่แล้ว
แต่ถ้าสมมติให้การมาของ EV เป็น ‘ส่วนเกิน’ จากค่าความต้องการไฟฟ้าสูงสุด (Peak Demand) ที่ประเมินไว้ล่ะ สถานการณ์พลังงานไฟฟ้าจะเป็นอย่างไร
จากแบบจำลอง (ด้านบน) จะเห็นว่า เมื่อนับรวมพลังงานไฟฟ้าที่ใช้ชาร์จรถ EV ด้วยหัวชาร์จขนาด 7 kW ทบกับ ‘ความต้องการไฟฟ้าสูงสุด’ (ค่าที่คาดการณ์ว่า คนไทยน่าจะใช้ไฟฟ้ามากที่สุด ณ ช่วงเวลาใดช่วงเวลาหนึ่ง) จะพบว่า
ถ้ารถทุกคัน 100% ชาร์จพร้อมกัน ด้วยที่ชาร์จขนาด 7 kW พลังงานไฟฟ้าที่ผลิตได้จะเพียงพอต่อการใช้ไฟฟ้าถึง พ.ศ.2574 หรืออีก 8 ปีข้างหน้า
แต่ถ้าปรับให้ดู ‘สมจริง’ มากขึ้น ลดทอนจำนวนรถที่ชาร์จพร้อมกันเหลือครึ่งหนึ่ง พบว่า พลังงานไฟฟ้าที่ผลิตได้จะเพียงพอถึง พ.ศ.2579 หรืออีก 13 ปีข้างหน้า
หลังจากนั้นปริมาณการใช้ไฟฟ้าก็จะถึง ‘จุดตัด’ ทะลุเพดานกำลังผลิตไฟฟ้าสำรองที่วางไว้ในแผนพัฒนากำลังผลิตไฟฟ้า
ทีนี้ สมมติว่าในอนาคต รถยนต์ส่วนใหญ่ใช้หัวชาร์จไฟขนาด 11 kW เป็นพื้นฐาน กำลังไฟฟ้าที่ใช้ในแต่ละช่วงเวลาก็จะสูงขึ้น เช่น
ถ้ารถ EV ทุกคัน 100% ชาร์จไฟพร้อมกัน ด้วยหัวชาร์จ 11 kW พลังงานไฟฟ้าที่ผลิตได้จะเพียงพอถึง พ.ศ.2571 หรือรองรับได้อีก 5 ปี
ถ้าลดทอนเหลือเพียงครึ่งหนึ่งหรือ 50% ของรถยนต์ทั้งหมด พลังงานไฟฟ้าที่ผลิตได้จะเพียงพอถึง พ.ศ.2576 หรือรองรับได้อีก 10 ปี
ทั้งนี้ ต้องบอกว่าแบบจำลองข้างต้นคือการ ‘plot’ ตัวอย่างที่ค่อนข้างสุดโต่ง เพราะท็อปอัพปริมาณการใช้ไฟฟ้าของ EV จากความต้องการไฟฟ้าสูงสุด และให้รถ EV ทุกคันชาร์จไฟพร้อมกัน
สมมติว่าเงื่อนไขต่างๆ เป็นไปตามแบบจำลอง และแผนพัฒนากำลังผลิตไฟฟ้ายังคงเหมือนเดิม จากนั้นเรานั่งไทม์แมชชีนไปที่ พ.ศ.2580 (ปี 2037) เพื่อไปยืนอยู่ ณ เส้นขอบฟ้าของแผนพัฒนากำลังผลิตไฟฟ้าของประเทศไทย เมื่อถึงวันนั้น จะพบว่า...
- ประเทศไทยมีรถ EV ทั้งหมด 7,129,713 คัน
- กำลังผลิตไฟฟ้าสูงสุด (PDP2018 Revision 1) ณ สุดขอบฟ้า พ.ศ.2580 อยู่ที่ 77,211 MW
- ถ้ารถ EV ทุกคัน ชาร์จไฟด้วยหัวชาร์จ 7 kW ปริมาณการใช้ไฟฟ้าในประเทศจะพุ่งไปอยู่ที่ 103,905 MW เกินจากกำลังการผลิต 26,694 MW
- หรือถ้าปริมาณรถที่ชาร์จเหลือครึ่งหนึ่ง ปริมาณการใช้ไฟฟ้าจะลดมาอยู่ที่ 78,951 MW เกินจากกำลังการผลิตเพียงเล็กน้อย 1,740 MW
ถามว่าตัวเลขนี้มีความเป็นไปได้แค่ไหน เมื่อดูจากเงื่อนไขในการตั้งโจทย์ที่มองว่าการมาของ EV เป็น ‘ส่วนเกิน’ ในแผนการผลิตไฟฟ้า และรถทุกคันเสียบปลั๊กชาร์จพร้อมกัน 100% หรือ 50% และสถานการณ์ EV ที่น่าจะ ‘เกิดขึ้นจริง’ ควรเป็นอย่างไร
SPACEBAR ได้ต่อสายไปหาชายคนหนึ่งที่ทำงานอยู่แถวหน้าของวงการ EV ในประเทศไทย เพื่อหาคำตอบ...
อ่านต่อ EV is coming - EP.3| เทรนด์ EV จะกินไฟฟ้าแค่ไหน ในสายตาผู้บุกเบิก EV ไทย
