ข้าวราคาถูกนัก หมักสาโทซะ ได้เงินเพิ่ม!

เรียกได้ว่า เป็นการต่อยอดที่เข้าเทรนด์ธุรกิจจริงๆ สำหรับน้ำหมักจากข้าว หรือที่เรียกกันมานานแล้วว่า ‘สาโท’ โดยไม่ว่าจะเป็นพลเอกประยุทธ์ จันทร์โอชา นายกรัฐมนตรี รัฐบาลรักษาการ หรือนโยบายสุราก้าวหน้า ของพรรคก้าวไกล ต่างก็ส่งเสริมสนับสนุนให้สาโทเป็น 1 ในซอฟต์พาวเวอร์ประเทศไทย ที่พร้อมโกอินเตอร์ทั่วโลก  

ว่าดังนี้แล้ว ก็มามองแง่ ‘การทำได้-ทำจริง-มองเห็นและจับต้องได้แล้ว’ ของทีมวิจัย กรมการข้าว กับข่าวดีที่มีให้ชาวพิษณุโลก พื้นที่ปลูกข้าวเหนียวดำลืมผัว และข้าวเจ้า กข41 ของภาคเหนือตอนล่าง ที่กล่าวได้ว่า ปลูกกันมากพื้นที่หนึ่งของไทย เมื่อทีมวิจัยฯ นำข้าวทั้ง 2 พันธุ์เข้าสู่กระบวนการวิจัยตามแผนงานวิจัยนวัตกรรมและเทคโนโลยีการแปรรูปพัฒนาผลิตภัณฑ์เพื่อสร้างมูลค่าสินค้าข้าว ก็เลยเป็นเหตุให้ได้มา ซึ่ง ‘สาโท ข้าวเหนียวดำลืมผัว และข้าวเจ้า กข41’ ที่นายกฯ ประยุทธ์ จันทร์โอชา ก็ปรบมือให้รัวๆ 

ซึ่งทันทีที่ นายกฯ พลเอกประยุทธ์ คอมเมนท์เชิงชื่นชม... อนุชา บูรพชัยศรี โฆษกประจำสำนักนายก ก็ออกมาหนุนผลงานนี้ให้รับทราบโดยทั่ว ว่า เป็นการช่วยสร้างนวัตกรรมระดับชุมชนต่อยอดธุรกิจ ให้ชาวบ้านผลิต ‘สาโท ข้าวเหนียวดำลืมผัว และข้าวเจ้า กข41’ สร้างงานสร้างรายได้ ซึ่งผลิตภัณฑ์จะถูกดันต่อในศึกษาเชิงลึก เพื่อสร้างนวัตกรรมระดับชุมชนต่อไป 

กล่าวได้ว่า ‘สาโท’ (น้ำขาว) เป็นสุราแช่ประเภทหนึ่ง ทำจากข้าวชนิดต่างๆ ที่ผ่านการหมักด้วยลูกแป้ง เปลี่ยนแป้งในข้าวให้เป็นแอลกอฮอล์ (ไม่ไดผ่านกระบวนการกลั่น) ... และ ‘สาโท ข้าวเหนียวดำลืมผัว และข้าวเจ้า กข41’ ที่ได้มาในครั้งนี้ ยังอยู่ในขั้นตอนการพัฒนาวิจัย โดยศูนย์วิจัยข้าวพิษณุโลกจะได้ทำการวิจัยและพัฒนาเพิ่มเติมเริ่มจากข้าวหมากไปจนถึงคราฟเบียร์ต่อไป   

ถือเป็นหนึ่งในความพยายามหาแนวทางที่จะทำให้เกษตรกรและประชาชนมีรายได้เพิ่มขึ้น รวมทั้งการพัฒนาสินค้าและผลิตภัณฑ์ต่างๆ ให้มีคุณภาพเป็นที่ยอมรับมากขึ้น สำหรับผู้บริโภคทั้งในประเทศและต่างประเทศ เช่น การขับเคลื่อนสินค้า GI ซึ่งจะทำให้เกษตรกรมีรายได้เพิ่มขึ้นและมีคุณภาพชีวิตที่ดี  

เหนียวดำลืมผัว - กข41 ‘ไวน์แดง ไวน์ขาว’ สไตล์สาโท
หากว่ากันด้วยตัวหนังสือ อาจยังวาดภาพกันยากสักหน่อย เรื่องนี้ พูลเศรษฐ์ พรโสภณ นักวิชาการเกษตรชำนาญการพิเศษ สังกัดศูนย์วิจัยข้าวพิษณุโลก กองวิจัยและพัฒนาข้าว กรมการข้าว ในฐานะหัวหน้าแผนงานวิจัยฯ ก็เลยมาให้ภาพผลผลิตสาโทจากข้าวทั้งสองสายพันธุ์ดังกล่าว จะทำให้ได้สีสันออกมา คล้ายไว้แดง ไวน์ขาว รสชาติจะเป็นสไตล์ดรายไวน์ คือดื่มแล้วได้รสฝาดลิ้น มีน้ำตาลไม่ถึง 0.2% ทั้งยังมีความหอมอีกด้วย

เช็กคุณสมบัติของข้าว อะไรที่แตกต่าง? 

• ข้าวเหนียวดำลืมผัว เป็นข้าวที่มีเยื่อหุ้มเมล็ดข้าวกล้องสีดำ มีคุณค่าทางโภชนาการสูงและอุดมไปด้วยสารต้านอนุมูลอิสระ เมื่อนำมาใช้เป็นวัตถุดิบผลิตสาโทตามกระบวนการวิจัย สามารถปรับอัตราส่วนผสมให้ได้สาโทที่มีโทนสีชมพูจนถึงสีแดงคล้ายไวน์โรเซ หรือไวน์แดงจากองุ่น

• ข้าวพันธุ์ กข41 เป็นข้าวเจ้าพื้นแข็งที่มีปริมาณอมิโลสสูง ค่อนข้างต้านทานต่อโรคและแมลงในเขตภาคเหนือตอนล่าง และให้ผลผลิตต่อไร่สูง เป็นพันธุ์ข้าวที่เกษตรกรในจังหวัดพิษณุโลก พิจิตร สุโขทัย นิยมปลูกเป็นอย่างมาก แต่ตามปกติแล้ว เกษตรกรจะขายผลผลิตเป็นข้าวเปลือกให้กับโรงสีในราคาตามกลไกของท้องตลาด ซึ่งในบางช่วงเวลาอาจได้มูลค่าไม่สูงนัก ข้าวพันธุ์นี้เมื่อนำมาใช้เป็นวัตถุดิบผลิตสาโท จะได้สาโทที่มีลักษณะใสและมีสีออกโทนสีเหลืองเล็กน้อยคล้ายไวน์ขาว

อนาคตยังเตรียมศึกษาเชิงลึก เกี่ยวกับสภาวะกระบวนการผลิต ‘เชื้อจุลินทรีย์จากลูกแป้ง’ สารประกอบสำคัญและสารให้กลิ่นรสต่างๆ การผลิตเป็นสุรากลั่นคุณภาพ และการใช้ข้าวไทยเป็นวัตถุดิบในการผลิตคราฟเบียร์ รวมไปถึงการใช้ประโยชน์จาก by-product ของกระบวนการผลิตเครื่องดื่มแอลกอฮอล์  

และนอกจากผลิตภัณฑ์เครื่องดื่มแอลกอฮอล์ที่ได้กล่าวมาแล้ว ทีมนักวิจัยของกรมการข้าว ยังมีเป้าหมายในการพัฒนาผลิตภัณฑ์ประเภทอื่น ๆ เพื่อเป็นการใช้ประโยชน์และสร้างมูลค่าเพิ่มให้กับข้าว เช่น ผลิตภัณฑ์ประเภท functional food ผลิตภัณฑ์โปรตีนทางเลือกจากข้าว และผลิตภัณฑ์จากรำข้าว เป็นต้น  

โดยมีเป้าหมายเมื่องานวิจัยสำเร็จ จะสามารถนำองค์ความรู้ที่ได้ต่อยอดสู่กลุ่มเกษตรกรเป้าหมาย เพื่อสร้างนวัตกรรมระดับชุมชนในเรื่องการสร้างมูลค่าเพิ่มให้แก่สินค้าข้าว กลุ่มเกษตรกรมีองค์ความรู้ และทักษะการคิดวิเคราะห์ รวมถึงทักษะการปฏิบัติในกระบวนการแปรรูปผลผลิตข้าวของชุมชน ได้เป็นต้นแบบผลิตภัณฑ์ที่กลุ่มเกษตรกรสามารถใช้ต่อยอดขยายผลทางธุรกิจได้ต่อไป  

นี่แหละ ‘สาโท’ สิ่งเล็กๆ ที่พอเป็นแสงสว่างในวงการข้าว ‘เปลี่ยนข้าวบริโภค เป็นยอดข้าว’ ใช้ดื่มสังสรรค์ ขายได้เงินเพิ่ม! และส่งเสริมท่องเที่ยวไทย