ทุกความสัมพันธ์เมื่อมีปัญหาเกิดขึ้น ส่วนใหญ่จะมีหนึ่งคนถูกหรือหนึ่งคนผิด แต่ถ้าเมื่อไหร่คุณเริ่มรู้สึกว่าตัวเองเป็นฝ่าย ‘ผิด’ อยู่ตลอดเวลา หรือพอมานั่งคิดๆ ดูแล้วก็สงสัยและเกิดคำถามย้อนกลับมาหาตัวเอง ‘เห้ย! นี่เราผิดจริงหรือเปล่า’ เพราะลึกๆ แล้วเราเข้าใจว่าสิ่งที่เราทำมันก็ไม่ได้มีอะไรผิด แต่ทำไมอีกฝ่ายถึงโทษเราจัง ถ้าความสัมพันธ์ของคุณกลายเป็นแบบนี้ คุณอาจจะกำลังโดนอีกฝ่ายกระทำการ Gaslight หรือโดนปั่นหัวใส่อยู่ แล้ว Gaslight --Relationship คืออะไร จะรู้ได้อย่างไรว่าเรากำลังโดนแบบนั้นอยู่ และถ้าเจอแล้วจะแก้ไขอย่างไร ไปหาคำตอบกันครับ
Gaslight การปั่นหัวที่คุณจะรู้สึกผิดตลอดเวลา
เริ่มจากที่มาของคำนี้ก่อน คำว่า Gaslight มีต้นกำเนิดมาจากหนังชื่อเรื่องเดียวกันเมื่อปี 1944 ยุคที่ภาพยนตร์ยังเป็นสีขาว-ดำอยู่ โดยเนื้อเรื่องของหนังคร่าวๆ คือ สามีต้องการจะฮุบสมบัติของภรรยาเลยหาวิธีที่จะปั่นหัวภรรยาให้เธอรู้สึกว่ากำลังจะเสียสติและกลายเป็นบ้า ด้วยวิธีการหรี่แสงในตะเกียงลง จนภรรยาสงสัยแล้วไปถามว่ามันผิดปกติอะไรหรือเปล่า แต่สามีกลับตอบว่าเธอคิดไปเอง ไฟมันก็สว่างปกติ เขาทำแบบนี้ไปเรื่อยๆ กับเรื่องนี้และอีกหลายๆ เหตุการณ์ จนกระทั่งภรรยาเริ่มสับสนกับตัวเอง และทำให้คิดว่าเธอนั่นแหละที่ผิดปกติ สุดท้ายภรรยาของเขาก็เสียสติไปจริงๆ
เหตุการณ์นี้จึงอธิบายได้ว่า Gaslight คือลักษณะของการปั่นหัวอีกฝ่ายให้เกิดความสับสน สงสัยในการกระทำ และการรับรู้ต่างๆ จนทำให้คนที่โดนเริ่มรู้สึกไม่มีความมั่นใจในตัวเอง รู้สึกว่าทำอะไรก็ผิดไปหมด จนสุดท้ายก็โดนฝ่ายที่ทำแบบนี้ใส่ควบคุม โดย ดร.แดน เบรนแนน ผู้เชี่ยวชาญด้านกุมารเวชศาสตร์ และเป็นบรรณาธิการทางการแพทย์ของ WebMD เคยกล่าวไว้ว่า การ Gaslight จะไม่เกิดขึ้นในช่วงแรกของความสัมพันธ์ เพราะต้องมีการสร้างความไว้ใจให้เกิดขึ้นในชีวิตคู่ก่อน จากนั้นมันจะเริ่มต้นจากเรื่องเล็กๆ และจะพัฒนาไปสู่ความรู้สึกผิดในประเด็นที่ใหญ่ขึ้น ซึ่งเมื่อคุณเชื่อใจคนรักแล้วก็จะยิ่งสังเกตปัญหาพวกนี้ได้ยากกว่าเดิม
สัญญาณว่าคุณกำลังโดน Gaslight
เรื่องแรกเลยคือถ้าคุณต้องเป็นคนที่ขอโทษตลอดเวลา ทุกเรื่องที่เกิดขึ้นจะตกเป็นคนผิดอยู่เสมอ ทั้งที่จริงๆ แล้วเวลาไปคุยกับคนอื่นเขาอาจจะบอกว่าคุณไม่ได้ทำอะไรผิดเลยก็ได้
กังวลอยู่ตลอดเวลาจนไม่กล้าทำอะไรสักอย่าง เพราะกลัวว่าทำไปแล้วสุดท้ายก็จะโดนกล่าวหาว่าทำผิด หรือไม่ถูกใจฝั่งตรงข้าม
เมื่อคุณสงสัยว่าสิ่งที่เกิดขึ้นมีอะไรไม่ชอบมาพากลหรือสิ่งที่ฝั่งตรงข้ามทำมันผิดหรือเปล่า แต่โดนตอกกลับมาว่าคุณ ‘คิดไปเอง’ ทุกอย่างมันก็ปกติดี
เริ่มสูญเสียความมั่นใจในตัวเอง เริ่มเสียตัวตนของตัวเองไปเรื่อยๆ เพราะทำอะไรก็ผิดไปหมด จนต้องเอ่ยปากขอโทษไปซะทุกครั้ง
เมื่อเกิดประเด็นถกเถียงจะโดนอีกฝ่ายหาเหตุผลร้อยแปดมาหว่านล้อมจนรู้สึกคล้อยตามว่าเป็นฝ่ายผิดไปเอง จากนั้นก็โดนปลอบใจทีหลัง
สุดท้ายคุณจะเริ่มรู้สึกว่าตัวเองเหงา โดดเดี่ยว หรือเหมาะกับการอยู่คนเดียวมากกว่า เพราะทำอะไรก็ไม่ถูกใจอีกฝ่ายไปหมด
เราจะรับมือหรือพาตัวเองออกมาจากการโดน Gaslight ได้อย่างไร
อย่างแรกเลยคือต้อง ‘ตั้งสติ’ มองดูปัญหาที่เกิดขึ้นให้ถี่ถ้วนก่อนว่าจริงๆ แล้วมันเกิดอะไรขึ้น เมื่อเรามีสติมองความจริงตรงหน้าเราก็จะไม่หลงเชื่อหรือไหลไปกับการโน้มน้าวของอีกฝ่ายที่กำลังกล่าวหาเรา
เมื่อเรามีสติแล้วก็ต้องกล้าที่จะปฏิเสธข้อกล่าวหาของอีกฝ่าย เพราะถ้าคุณไม่ได้ผิดจริงๆ ก็ยืนยันหนักแน่นไปเลยว่า ‘ไม่เห็นด้วย’ กับข้อกล่าวหาของอีกฝ่าย
หาที่ปรึกษาที่ไว้ใจได้ อาจจะเป็นเพื่อนสนิทหรือคนในครอบครัว ลองปรึกษาดูว่าเรื่องที่เราทำแล้วอีกฝ่ายหาว่าผิด จริงๆ แล้วในมุมมองคนนอกเขามองความสัมพันธ์เรื่องนี้อย่างไร
ถอยห่างออกมาบ้างถ้าสถานการณ์มันเลวร้ายเกินไป เพื่อเพิ่มพื้นที่ให้ตัวเองได้มีเวลาทบทวนความจริงที่เกิดขึ้น
จบความสัมพันธ์ คือทางเลือกสุดท้ายหากคุณรู้สึกว่าแม้จะทำทั้งหมดแล้วแต่สุดท้ายก็ไม่มีอะไรเปลี่ยนแปลงอยู่ดี เพราะยิ่งอยู่จะเป็นเราเองที่เสียความมั่นใจ ผิดหวังกับตัวเอง จนสุดท้ายนำไปสู่ความสัมพันธ์ที่เป็น Toxic Relationship
