“หวย” เป็นการเล่นทายตัวเลขทางคณิตศาสตร์ ถือกำเนิดในจีนมากว่า 1,700 ปี ในรูปแบบของ “ถั่ว” ที่มาจาก “ทัวหี่” สมัยราชวงศ์ถัง ส่วน “โป” มาจาก “ป๊อ” วิธีเล่นคล้ายถั่ว เกิดมาทีหลังราว 350 ปี
ทั้ง “ถั่ว” และ “โป” เป็นบรรพบุรุษของหวย นำเข้ามาเล่นกันตั้งแต่สมัยกรุงศรีอยุธยา เป็นของถูกกฎหมาย และเป็นที่มาของอากรบ่อนเบี้ย
ส่วน “หวย” เกิดขึ้นในสมัยรัชกาลที่ 3 มูลเหตุมาจากระบบเศรษฐกิจตอนนั้น เงินไม่หมุนเวียนเท่าที่ควร หาเงินได้ก็เอาไปฝังดินไว้ เก็บไว้ไม่ยอมเอาออก จึงโปรดเกล้าฯ ให้พระศรีไชยบาล (จีนหง) เปิดโรงหวยให้คนมาเสี่ยงโชค เอาเงินออกมาใช้
โรงหวยตอนแรกเกิดขึ้นที่สะพานหัน แถวคลองโอ่งอ่างที่เดี๋ยวนี้คนไปช้อปปิ้งเดินเล่น ตอนนั้นหวยออกทุกวันในตอนเช้า พูดง่ายๆ คือมีความถี่ในการออกเหมือนหวยประเทศเพื่อนบ้านตอนนี้ เพียงแต่คนละเวลา
ต่อมาจึงมีหวยออกตอนค่ำ มีการแบ่งแยกชัดเจนให้คนไปลงทุน (เสี่ยงโชค) ได้ถูก แบ่งเป็น โรงหวยเช้า โรงหวยค่ำ
และต่อมาโรงหวยขยายตัวออกไปเปิดตามหัวเมืองที่เพชรบุรี และอยุธยา แต่พอรัชกาลที่ 4 เสด็จประพาสเห็นว่าผู้คนยากจนลง เลยปิดโรงหวยต่างจังหวัด เหลือแต่โรงหวยในพระนคร
วิธีออกหวยสมัยก่อนไม่เหมือนสมัยนี้ โดยใช้การเขียนตัวหนังสือและรูปภาพแบบจีนลงบนแผ่นป้ายเล็กๆ ถึงเวลาหวยออก จะเอาป้ายที่มี 36 ตัวใส่ถุง แล้วหยิบขึ้นมา ใครทายตรงรับเงิน ทายไม่ถูกเจ้ารับประทาน
ต่อมาเปลี่ยนจากตัวหนังสือจีนเป็นตัวหนังสือไทย (ใช้ตัวอักษร 36 ตัว) เรียกว่า “หวย กข” มีการจัดเก็บรายได้จากโรงหวยเป็นอากรหวย หวยดังว่าเฟื่องฟูและได้รับความนิยม จนกลายเป็นรายได้สำคัญของรัฐ พอถึงรัชกาลที่ 5 ทรงมีพระราชดำริที่จะยกเลิกการเล่นพนัน จึงเลิกอากรบ่อนเบี้ย และเลิกอากรหวยในสมัยรัชกาลที่ 6
ข้อดีของหวยในยุคแรก คือเป็นอุบายที่รัฐใช้เก็บรายได้เข้าคลัง แต่ในด้านหนึ่งก็เป็นการมอมเมาประชาชนให้มุ่งแทงหวย หวังรวยทางลัด ไม่ทำงาน แทนที่จะรวย หวยกลับทำให้ประชาชนยากจนลง จนโดนประณามเป็น “การเล่นที่ชั่วช้า”
แม้อากรหวยจะอวสานไปแล้ว แต่ทุกวันนี้ก็มีภาคต่อเรียกว่า “สลากกินแบ่งรัฐบาล” และเร็วๆ นี้ จะมี สลากกินแบ่งรัฐบาลประเภท ตัวเลข 3 หลัก (ซื้อหนึ่งครั้ง เล่นได้ 4 แบบ 4 รางวัล คือ 3 ตัวตรง, 2 ตัวตรง, 3 ตัวสลับหลัก และรางวัลพิเศษ) และ หวยเกษียณ ออกมาอีก นัยว่าเป็นเครื่องมือทางการคลัง
หวยก็คือหวย กิจกรรมแห่งความหวังที่คนรวยไม่กี่คน คนโดนกินมีมากกว่า จะมาแบบไหนด้วยเหตุผลอะไร คนไทยที่ชอบสนุกและเดิมพันเป็นนิสัยก็เอาด้วยอยู่ดี
และนี่น่าจะเป็น วิธีที่รัฐใช้ดูดเงินประชาชนเข้ากระเป๋า ที่จะอยู่ยงคงกระพันในสังคมไทยไปอีกนาน
#พรุ่งนี้รวย ไม่เคยมีอยู่จริง เพราะพรุ่งนี้จะเป็นความหวังของวันนี้เสมอ
