หน้าฝนคนเหงาไม่ใช่เรื่องดราม่าแต่คืออาการป่วย!

ทำไมถึงหน้าฝนแล้วคนต้องเหงา จะด้วยฉากรักที่เต็มไปด้วยฝนในภาพยนตร์หรือเพลงรักที่มักเกี่ยวกับฤดูฝน ซึ่งแท้จริงแล้วผลวิจัยได้ชี้ว่าความรู้สึกเหงาเพราะฝน เป็นอาการที่สามารถเกิดขึ้นได้ หรือเรียกได้ว่าเป็น SAD ( Seasonal Affective Disorder) ภาวะซึมเศร้าจากการเปลี่ยนแปลงของฤดูกาล อากาศที่เปลี่ยนแปลง เช่น ที่ไม่จำเป็นต้องเป็นแค่หน้าฝนด้วยนะ จะอากาศหนาว ฝนตก ความเย็นชื้นที่เกิดขึ้น แสงแดดที่หายไป ล้วนส่งผลต่อระบบในร่างกาย ทำให้ฮอร์โมนเมลาโทนินผลิตขึ้นมา ซึ่งทำให้เกิดอารมณ์เศร้าและรู้สึกเหงาได้ทั้งนั้น 

กลุ่มเสี่ยงต่ออาการซึมเศร้าฤดูกาล (Seasonal Affective Disorder, SAD)  
อาการซึมเศร้าฤดูกาล (SAD) มักพบบ่อยกับกลุ่มคนที่อายุน้อยและเป็นเพศหญิงมากกว่า นอกจากนี้ยังมีความเสี่ยงสูงหากมีอาการป้วยอื่นๆ ร่วมเช่น ซึมเศร้ารุนแรง (major depressive disorder) หรือโรคไบโพล่า (bipolar disorder) มีญาติที่มีอาการ SAD หรือภาวะซึมเศร้าอื่นๆ หรือภาวะทางจิตเวชอื่นๆ เช่น ภาวะซึมเศร้ารุนแรง (major depression) หรือโรคสกิซอฟเรนเนีย (schizophrenia) อาศัยอยู่ในพื้นที่ที่มีแสงแดดน้อยในช่วงฤดูฝนหรือฤดูหยาว อาศัยอยู่ในพื้นที่ที่มีเมฆมาก 

อาการของภาวะซึมเศร้าฤดูกาล (Seasonal Affective Disorder, SAD) มีอย่างไรบ้าง? 
ภาวะซึมเศร้าฤดูกาล (SAD) เป็นประเภทหนึ่งของภาวะซึมเศร้า ตามคำจำกัดความทางด้านจิตวิทยาอเมริกา (American Psychiatric Association) ภาวะ SAD ถูกจัดอยู่ในกลุ่มของภาวะซึมเศร้ารุนแรง (major depressive disorder) ที่มีลักษณะเฉพาะฤดูกาล ดังนั้นหากคุณมีภาวะซึมเศร้าฤดูกาล คุณจะมีการเปลี่ยนแปลงอารมณ์และอาการของภาวะซึมเศร้า รวมถึง: 

• ความเศร้าหรือความรู้สึกซึมเศร้าเกิดขึ้นเกือบทุกวันโดยตลอด  
• ความวิตกกังวล  
• ความอยากกินอาหารที่มีคาร์โบไฮเดรตและน้ำหนักขึ้น 
• อ่อนเพลียหนักและขาดพลังงาน  
• ความรู้สึกหมดหวังหรือไม่มีค่า  
• ความรู้สึกโกรธหรือกระวนกระวาย  
• ส่วนปลาย (แขนและขา) ที่รู้สึกหนักอึ้ง 
• สูญเสียความสนใจในกิจกรรมที่เป็นที่พอใจซึ่งรวมถึงการเลิกทำกิจกรรมทางสังคม  
• ปัญหาการนอน (โดยปกติจะนอนมากเกินไป)  
• ความคิดถึงการตายหรือการฆ่าตัวตาย 

อะไรคือสาเหตุของ (Seasonal Affective Disorder, SAD)? 

• การเปลี่ยนแปลงของนาฬิกาชีวภาพ: เมื่อมีแสงแดดน้อยลง นาฬิกาชีวภาพของคุณจะเปลี่ยนแปลง ซึ่งภายในนาฬิกานี้ควบคุมอารมณ์ การนอนหลับ และฮอร์โมน การเปลี่ยนแปลงนี้ทำให้คุณอยู่ไม่ตรงกับกำหนดเวลาประจำวันที่คุณเคยใช้งานอยู่ และไม่สามารถปรับตัวเข้ากับการเปลี่ยนแปลงของความยาวแสงสว่างในช่วงวัน 
• ความไม่สมดุลของสารเคมีในสมอง: สารเคมีในสมองที่เรียกว่าสารสื่อประสาทส่งสารสื่อระหว่างเส้นประสาท สารเคมีเหล่านี้รวมถึงเซโรโทนินซึ่งมีส่วนเกี่ยวข้องกับสุขภาพ หากคุณมีความเสี่ยงต่อ SAD คุณอาจมีซีโรโทนินน้อยลงอยู่แล้ว โดยแสงแดดช่วยปรับสภาพเซโรโทนิน ดังนั้นการขาดแสงแดดในช่วงฤดูฝนอาจทำให้สถานการณ์แย่ลงได้ ระดับเซโรโทนินอาจลดลงอีกเพิ่มขึ้นทำให้เกิดภาวะซึมเศร้า 
• การขาดวิตามินดี: ระดับเซโรโทนินของคุณยังได้รับการกระตุ้นจากวิตามินดีด้วย โดยแสงแดดช่วยในการสร้างวิตามินดี การขาดแสงแดดในช่วงฤดูฝนอาจทำให้เกิดการขาดวิตามินดีได้ การเปลี่ยนแปลงดังกล่าวอาจส่งผลต่อระดับเซโรโทนินและอารมณ์ของคุณ 

สามารถป้องกันภาวะซึมเศร้าฤดูกาล (SAD) ได้หรือไม่? 
หากทำการวินิจฉัยว่าคุณเป็นโรคซึมเศร้าฤดูกาลแล้ว คุณสามารถจัดการอาการได้ดีขึ้นหรือแม้กระทั่งป้องกันไม่ให้กลับมาเกิดขึ้นอีกได้ โดยวิธีการดังนี้ 

• ออกไปหาแสง: เริ่มใช้การรักษาด้วยแสงตั้งแต่ต้นฤดูใบไม้ร่วงก่อนที่คุณจะรู้สึกมีอาการ SAD ออกไปข้างนอกบ้าง ใช้เวลาอยู่นอกบ้านบ่อยๆ แม้ว่าจะมีเมฆก็ตาม แสงแดดสามารถช่วยทำให้คุณรู้สึกดีขึ้นได้ 
• รับประทานอาหารให้ครบถ้วน: แม้ว่าร่างกายของคุณอาจกระหายอาหารที่มีคาร์โบไฮเดรตและของหวาน แต่ควรเลือกทานอาหารที่มีประโยชน์ต่อสุขภาพ อาหารที่เหมาะสมและมีวิตามินและแร่ธาตุเพียงพอสามารถให้โภชนาการและพลังงานที่เหมาะสมแก่คุณได้ 
• ออกกำลังกาย: พยายามออกกำลังกายอย่างน้อย 30 นาทีต่อวันสามครั้งต่อสัปดาห์ การออกกำลังกายช่วยบรรเทาความเครียดและความวิตกกังวลซึ่งอาจมีบทบาทในอาการ SAD ของคุณ 
• พบเพื่อน: พยายามอยู่ในวงสังคมและกิจกรรมต่างๆ   
• ค้นหาความช่วยเหลือ: พิจารณาเข้ารับการช่วยเหลือจากผู้เชี่ยวชาญด้านสุขภาพจิตที่มีการฝึก CBT (Cognitive Behavioral Therapy) การรักษานี้อาจมีประสิทธิภาพมากสำหรับภาวะซึมเศร้าฤดูกาล 
• พิจารณาการใช้ยา: สนทนากับผู้ให้การดูแลสุขภาพเกี่ยวกับการรับประทานยาต้านซึมเศร้า ยาสามารถช่วยได้หากอาการของคุณรุนแรงหรือยังคงอยู่หลังจากการรักษาอื่นๆ ในบางกรณีการรับประทานยาก่อนเกิดอาการ SAD อาจป้องกันการเกิดอาการได้