มนุษย์กำลังพาตัวเองก้าวขาเข้าสู่โลก เดอะ เมทริกซ์ (The Matrix) มากขึ้นทุกที
ฟังดูอาจเป็นการมองโลกในแง่ร้าย และเป็นหนัง Sci-Fi มากไปหน่อย แต่ถ้ามองแนวคิดในหนังที่พูดถึงโลกที่มนุษย์ถูกเครื่องจักรครอบงำและควบคุม หลังมนุษย์สร้างปัญญาประดิษฐ์ (เอไอ) ดูเหมือนความจริงกับจินตนาการกำลังเขยิบเข้าใกล้กันมากขึ้นทุกที
มกราคม ปี 2023, บัญชีผู้ใช้ ChatGPT เกิน 100 ล้านบัญชี หลังเปิดตัวเพียง 2 เดือน โตเร็วกว่า อินสตาแกรม (อันดับ 2) ที่ใช้เวลา 2 ปี 6 เดือน ถึง 1,500% หรือ 15 เท่าตัว
ปี 2023 การลงทุนสตาร์ทอัพในอเมริกามากกว่า 25% เป็นการลงทุนในบริษัทที่เกี่ยวข้องกับ AI ซึ่งเป็นจำนวนมากกว่า 5 ปีที่ผ่านมารวมกันถึง 12% (Crunchbase, 2023)
เพียงหนึ่งปีหลัง ChatGPT เปิดตัว บริษัทเกินครึ่งหรือ 54% ในสหรัฐอเมริกาใช้ Generative AI ในการทำธุรกิจ (PwC, 2023)
และในช่วงเวลาเดียวกันนั้น ก็มี AI Chatbot อีกหลายตัวถือกำเนิดขึ้นตาม เช่น Gemini, Copilot, Jasper, Claude ทั้งหมดล้วนมีความสามารถในการโต้ตอบและรอบรู้จนน่าสะพรึง
ทุกอย่างที่เกี่ยวข้องกับเอไอดูเหมือนจะเกิดขึ้นรวดเร็วราวกับความเร็วแสง มนุษย์กำลังป้อนทรัพยากรจำนวนมหาศาล ไม่ว่าเงิน พลังงาน เวลา ฯลฯ ให้กับเอไอ ราวกับแม่ที่กำลังเห่อลูกเล็กคนแรก
หนึ่งในเรื่องตลกร้ายในโลกที่กำลังเห่อกระแส #ความยั่งยืน (Sustainability) คือในขณะที่มนุษย์เรียกร้องให้มนุษย์ด้วยกัน ลด-ละ-เลิก การใช้ทรัพยากรอย่างสิ้นเปลือง เรากลับไม่ (ค่อย) สะทกสะท้านและตั้งคำถามกับการป้อนทรัพยากรให้เอไออย่างล้นเกิน (ไปหรือเปล่า?)
แน่ละ ผู้เชี่ยวชาญทั่วโลกมองตรงกันว่า เอไอจะปฏิวัติโลกเข้าสู่ยุคใหม่ในทุกมิติ นักลงทุนทั่วโลกต่างเทเงินไปที่ธุรกิจที่เกี่ยวข้องกับเอไอ เพราะเล็งเห็นว่านี่คืออาวุธใหม่ที่จะสร้างศักยภาพในการแข่งขันและการเติบโตแบบทบทวี (Exponential Growth)
แต่รู้หรือไม่ ระบบนิเวศของเอไอ ไม่ว่าพลังการประมวลผล Data Center ฯลฯ ต้องใช้พลังงานไฟฟ้ามหาศาลในการหล่อเลี้ยงและใช้งาน
ถ้าไม่เห็นภาพว่าพลังงานที่เอไอสูบกินมากแค่ไหน กราฟที่แสดงจำนวนภาพที่ Gen โดยเอไอ เปรียบเทียบกับรูปภาพโดยมนุษย์ในช่วงเกือบ 150 ปีที่ผ่านมา (เก็บข้อมูลและจัดทำโดย Everypixel บริษัทด้าน machine learning และ AI) น่าจะช่วยให้เห็นภาพได้ชัดขึ้น
ข้อมูลจาก Everypixel ที่รวบรวมเมื่อเดือนสิงหาคม ปี 2023 (วันนี้จำนวนรูปภาพที่เอไอ Gen ได้แซงสถิติดังกล่าวไปแล้ว) ระบุว่า ภาพที่มนุษย์ใช้เอไอ Gen ภาพในช่วง 1 ปีครึ่งมากถึง 15,000 ล้านภาพ ซึ่งเท่ากับภาพถ่ายที่มนุษย์ถ่ายในช่วง 149 ปีรวมกัน
ตั้งแต่เปิดตัว DALLE-2 ผู้คนใช้มันสร้างภาพเฉลี่ย 34 ล้านภาพต่อวัน
สามเดือนหลังจาก Adobe ปล่อยเอไอชื่อ Adobe Firefly โปรแกรมเสริมใน Photoshop เจ้าเอไอตัวนี้ Gen ภาพแล้ว 1,000 ล้านภาพ
ประมาณ 80% ของภาพ (ราว 12,590 ล้านภาพ) ถูกสร้างผ่าน Stable diffusion ที่เป็นโอเพ่นซอร์ส (โปรแกรมคอมพิวเตอร์ที่เปิดให้ใช้งานและเผยแพร่รหัสโปรแกรม (Source Code) เพื่อให้ผู้ใช้งานสามารถตรวจสอบ แก้ไขจุดผิดพลาด และพัฒนาให้ตรงกับรูปแบบการใช้งานของตัวเองได้)
มองในมุมผลผลิต (Productivity) นี่คือการเติบโต x100 เท่าตัว
แต่ในมุมกลับ คือการใช้ทรัพยากรในสัดส่วนที่เพิ่มขึ้นเป็นเงาตามตัว
MIT Technology Review เคยพูดถึงการใช้พลังงานของเอไอ (generative AI) เมื่อธันวาคม ปี 2023 ไว้ว่า การใช้โมเดลเอไอเพื่อสร้างข้อความ (generate text) 1,000 ครั้ง ใช้พลังงานเพียง 16% ของการชาร์จสมาร์ทโฟนจนเต็ม แต่การสร้างภาพ 1,000 ภาพ ใช้พลังงานมากกว่านั้น คือการใช้พลังงานเท่ากับชาร์จสมาร์ทโฟนจนเต็ม 100%
“การใช้โมเดลเอไอที่ทรงพลังสร้างภาพ 1,000 ภาพ เช่น Stable Diffusion XL เท่ากับการปล่อยก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์พอๆ กับการขับรถที่ใช้น้ำมันเบนซินด้วยระยะทาง 6.5 กิโลเมตรโดยเฉลี่ย”
(คำถามคือ โมเดลเอไอที่ใช้สร้างวิดีโอจะใช้พลังงานมากแค่ไหน?--ผู้เขียน)
วันนี้การเดินทางของเอไอเพิ่งเริ่มนับหนึ่ง เช่นเดียวกับมนุษย์ที่เพิ่งก้าวขาเข้าสู่ยุคเอไอ (ภายใต้โลกยุคใหม่ที่ทุกสิ่งถูกแปลงเป็นดิจิทัล) การใช้ทรัพยากรครั้งมโหฬาร โดยเฉพาะพลังงานไฟฟ้ากำลังจะเกิดขึ้นในอนาคตอันใกล้
อนาคตที่อีกไม่นาน มนุษย์ทุกคนคงใช้เอไอราวกับมันเป็นส่วนหนึ่งของชีวิต เช่นเดียวกับสมาร์ทโฟนที่ครั้งหนึ่งเคยเป็นของแปลกใหม่ จนวันนี้กลมกลืนกลายเป็นเนื้อเดียวกับตัวเรา
อนาคตที่การเพิ่มสัดส่วนการผลิตไฟฟ้าด้วยพลังงานหมุนเวียน จะเป็นความท้าทายที่ต้องไปให้ถึง เพื่อทดแทนพลังงานที่มาจากเชื้อเพลิงฟอสซิล และตอบโจทย์การพัฒนาที่ยั่งยืนให้เกิดขึ้นจริง
และสำคัญที่สุด คืออนาคตที่มนุษย์ต้องหาสมดุลระหว่างการเติบโตทางเศรษฐกิจและชีวิตให้เจอ เพราะผู้มีอำนาจทั้งหลาย รวมถึงสภาพการณ์ทางเศรษฐกิจจะบังคับให้เราต้องแข่งขันกันหนักขึ้น เพื่อสร้าง Growth ที่เร็วและรุนแรงราวพายุด้วยแรงขับเคลื่อนของพลังเอไอ จนเราอาจทำชีวิตหล่นหายไประหว่างทาง
ทุกอย่างล้วนมีสองด้าน เอไอคือเครื่องมือใหม่ที่ทรงพลัง แต่ขณะเดียวกัน ก็ต้องหาจุดที่พอดี ไม่ทุ่มเททรัพยากรซึ่งว่ากันถึงที่สุดคือ ‘ชีวิต’ ไปที่เอไอ (เครื่องจักร) มากจนเกินไป
วันนี้ผู้นำทางความคิด เริ่มพูดถึง ‘ความเป็นมนุษย์’ มากขึ้นทุกวัน ใช่หรือไม่ว่า เพราะมันอาจเป็นฐานที่มั่นสุดท้ายของมนุษย์ในอนาคตที่จะอยู่ร่วมกับเอไอที่ไม่มีใครจินตนาการขอบฟ้าของความเป็นไปได้ใหม่ๆ ได้เลย
หวังว่าเมื่อถึงวันนั้นพอมองย้อนกลับไป เดอะ เมทริกซ์ (The Matrix) จะเป็นแค่จินตนาการของหนังช่วงปลายยุค 90s ทรัพยากรโลกจะถูกฟื้นฟู และความยั่งยืนกลายเป็นความจริง
