เครื่องบิน Peacemaker หรือ AU-23A ประจำการกองทัพอากาศ ครบ 50 ปี ย้อนไปเมื่อ 14 พ.ย. 2515 โดยความช่วยเหลือทางทหารจากสหรัฐอเมริกา ในช่วง ‘สงครามเวียดนาม’ ที่สหรัฐฯ มอบให้ ทอ.ไทย 33 เครื่อง ปัจจุบันเหลือเพียง 12 เครื่อง ที่ ฝูงบิน 501 กองบิน 5 จ.ประจวบคีรีขันธ์ จึงเป็น Peacemaker ที่เหลือเพียงฝูงบินเดียวในโลก
หากนับอายุการใช้งานจริง อยู่ที่ราว 60 ปี เพราะสหรัฐฯ ใช้เครื่อง Peacemaker มาก่อนราว 10 ปี จึงส่งมอบให้ไทย ที่ผ่านมามีการ ‘ซ่อมบำรุง’ ตามวงรอบ การเปลี่ยนอะไหล่ต่างๆ เสมอ เพื่อยืดอายุการใช้งาน ล่าสุด ทอ. ได้ทำการ Modified ทั้ง 12 เครื่อง โดยมีกำหนดแล้วเสร็จทั้งหมด ก.ย. 2566 โดยเปลี่ยนจอและระบบเดินอากาศใหม่ ซึ่งจะยืดอายุการใช้งานไปได้อีก 15 ปี ประเมินการใช้งานทุกๆ 5 ปี
ย้อนไป 50 ปีก่อน เครื่องบิน Peacemaker ใช้ในภารกิจสนับสนุนทางอากาศปราบปราม ‘ผู้ก่อการร้ายคอมมิวนิสต์’ โดยตั้งหน่วยบินในทุกภาคของประเทศ โดยเฉพาะแนวชายแดนภาคเหนือ ภาคอีสาน ภาคตะวันออก และภาคใต้ฝั่งอ่าวไทย ซึ่งเครื่องบิน Peacemaker ได้แก่
การรบที่ดอยยาวและดอยมาหม่น จ.เชียงราย โดยหน่วยบิน 2231 และ ฉก.170 ช่วงปี 2516
ยุทธการสายฟ้า 1 สนามบินน่าน หน่วยบิน 2023 ช่วงปี 2521-2524
ยุทธการสุริยพงษ์ 1-4 สนามบินน่าน หน่วยบิน 2023 ช่วงปี 2525-2526
ยุทธการสายฟ้า 1 สนามบินเชียงคำหน่วยบิน 2022 ช่วงปี 2521-2525
ยุทธการทองผาภูมิ สนามบินเชียงคำหน่วยบิน 2232 ฉก.170 และ ฉก.172 ช่วงปี 2517
การรบที่ขุนห้วยจะบิน (ยุทธการเสนีย์) สนามบินน่าน หน่วยบิน 2231 สนามบินน่าน ช่วงปี 2518-2520 หน่วยบิน 2231 สนามบินน่าน ยุทธการร่วมใจ ปี 2519
ยุทธการร่วมใจ หน่วยบิน 2233 หน่วยบิน 2021 สนามบินพิษณุโลก ช่วงปี 2519-2523
ยุทธการผาเมืองเผด็จศึก หน่วยบิน 2021 สนามบินพิษณุโลก ช่วงปี 2524
ยุทธการผาเมืองเกรียงไกร หน่วยบิน 2021 สนามบินพิษณุโลก ช่วงปี 2524-2525
ยุทธการสายฟ้า 4 หน่วยบิน 2026 สนามบินหาดใหญ่ ช่วงปี 2525 หน่วยบิน 2026 สนามบินนครศรีธรรมราช ช่วงปี 2522-2524
ยุทธการใต้ร่มเย็น หน่วยบิน 2026 สนามบินหาดใหญ่ ช่วงปี 2525
เรียกว่าผ่านมาหลาย ‘ยุทธการ’ ทำให้ที่ปีกเครื่องบิน Peacemaker มีร่องรอยการถูกยิงจากคู่ตรงข้าม มีการซ่อมปะด้วยแผ่นเหล็กชิ้นเล็กๆ จำนวนมาก
อย่างไรก็ตามเครื่องบิน Peacemaker ยังใช้กำลังทางอากาศสนับสนุนการปราบปรามผู้ก่อความไม่สงบในพื้นที่ 3 จังหวัดใช้แดนภาคใต้ ที่สนามบินหาดใหญ่ หน่วยบิน 9501 ในภารกิจการปฏิบัติการจิตวิทยาลาดตระเวนทางอากาศ ปี 2547-ปัจจุบัน เช่น การกระจายเสียง เป็นต้น
ภายหลังจบภารกิจ ‘ปราบปรามคอมมิวนิสต์’ ที่กินเวลายาวนาน ก็ทำให้เครื่องบิน Peacemaker ลดบทบาท ‘เครื่องบินรบ’ มาเป็น ‘เครื่องบินอเนกประสงค์’ มากขึ้น เป็นเครื่องบินลาดตระเวนทั้งในเวลากลางวัน-กลางคืน และภารกิจอื่นๆ
โดยช่วงปี 2540 ได้ยกเลิกการติดตั้งจรวด ต่อมาปี 2543 มีการติดตั้งกล้องดิจิทัล ใช้ถ่ายภาพทางอากาศ สำรวจพื้นที่ เช่น น้ำท่วม
ต่อมาปี 2547 ใช้ในภารกิจฝนหลวง ปี 2550 การปฏิบัติการฝนหลวงด้วยพลุสารดูดความชื้น ปี 2552 โครงการสำรวจทางรถไฟรางคู่ด้วย RiDAR หรือ Light detection and ranging ปี 2553 เหตุการณ์ ‘เขาพระวิหาร’ ปี 2554 ภารกิจมหาอุทกภัย เป็นต้น
ทั้งหมดนี้เป็นประวัติ Peacemaker ที่ประจำ ทอ. มาครึ่งศตวรรษ ด้วยสมรรถนะ-ความทันสมัย ‘เครื่องบิน’ ที่แปรผันไปตามอายุการใช้งาน รวมถึงนโยบายต่อสู้กับภัยคุกคามของรัฐที่เปลี่ยนไป ทำให้ต้องตัดหายุทโธปกรณ์สมัยใหม่กว่ามารองรับ จึงทำให้ภารกิจของ Peacemaker เปลี่ยนแปลงตามไปด้วย
หากนับอายุการใช้งานจริง อยู่ที่ราว 60 ปี เพราะสหรัฐฯ ใช้เครื่อง Peacemaker มาก่อนราว 10 ปี จึงส่งมอบให้ไทย ที่ผ่านมามีการ ‘ซ่อมบำรุง’ ตามวงรอบ การเปลี่ยนอะไหล่ต่างๆ เสมอ เพื่อยืดอายุการใช้งาน ล่าสุด ทอ. ได้ทำการ Modified ทั้ง 12 เครื่อง โดยมีกำหนดแล้วเสร็จทั้งหมด ก.ย. 2566 โดยเปลี่ยนจอและระบบเดินอากาศใหม่ ซึ่งจะยืดอายุการใช้งานไปได้อีก 15 ปี ประเมินการใช้งานทุกๆ 5 ปี
ย้อนไป 50 ปีก่อน เครื่องบิน Peacemaker ใช้ในภารกิจสนับสนุนทางอากาศปราบปราม ‘ผู้ก่อการร้ายคอมมิวนิสต์’ โดยตั้งหน่วยบินในทุกภาคของประเทศ โดยเฉพาะแนวชายแดนภาคเหนือ ภาคอีสาน ภาคตะวันออก และภาคใต้ฝั่งอ่าวไทย ซึ่งเครื่องบิน Peacemaker ได้แก่
การรบที่ดอยยาวและดอยมาหม่น จ.เชียงราย โดยหน่วยบิน 2231 และ ฉก.170 ช่วงปี 2516
ยุทธการสายฟ้า 1 สนามบินน่าน หน่วยบิน 2023 ช่วงปี 2521-2524
ยุทธการสุริยพงษ์ 1-4 สนามบินน่าน หน่วยบิน 2023 ช่วงปี 2525-2526
ยุทธการสายฟ้า 1 สนามบินเชียงคำหน่วยบิน 2022 ช่วงปี 2521-2525
ยุทธการทองผาภูมิ สนามบินเชียงคำหน่วยบิน 2232 ฉก.170 และ ฉก.172 ช่วงปี 2517
การรบที่ขุนห้วยจะบิน (ยุทธการเสนีย์) สนามบินน่าน หน่วยบิน 2231 สนามบินน่าน ช่วงปี 2518-2520 หน่วยบิน 2231 สนามบินน่าน ยุทธการร่วมใจ ปี 2519
ยุทธการร่วมใจ หน่วยบิน 2233 หน่วยบิน 2021 สนามบินพิษณุโลก ช่วงปี 2519-2523
ยุทธการผาเมืองเผด็จศึก หน่วยบิน 2021 สนามบินพิษณุโลก ช่วงปี 2524
ยุทธการผาเมืองเกรียงไกร หน่วยบิน 2021 สนามบินพิษณุโลก ช่วงปี 2524-2525
ยุทธการสายฟ้า 4 หน่วยบิน 2026 สนามบินหาดใหญ่ ช่วงปี 2525 หน่วยบิน 2026 สนามบินนครศรีธรรมราช ช่วงปี 2522-2524
ยุทธการใต้ร่มเย็น หน่วยบิน 2026 สนามบินหาดใหญ่ ช่วงปี 2525
เรียกว่าผ่านมาหลาย ‘ยุทธการ’ ทำให้ที่ปีกเครื่องบิน Peacemaker มีร่องรอยการถูกยิงจากคู่ตรงข้าม มีการซ่อมปะด้วยแผ่นเหล็กชิ้นเล็กๆ จำนวนมาก
อย่างไรก็ตามเครื่องบิน Peacemaker ยังใช้กำลังทางอากาศสนับสนุนการปราบปรามผู้ก่อความไม่สงบในพื้นที่ 3 จังหวัดใช้แดนภาคใต้ ที่สนามบินหาดใหญ่ หน่วยบิน 9501 ในภารกิจการปฏิบัติการจิตวิทยาลาดตระเวนทางอากาศ ปี 2547-ปัจจุบัน เช่น การกระจายเสียง เป็นต้น
ภายหลังจบภารกิจ ‘ปราบปรามคอมมิวนิสต์’ ที่กินเวลายาวนาน ก็ทำให้เครื่องบิน Peacemaker ลดบทบาท ‘เครื่องบินรบ’ มาเป็น ‘เครื่องบินอเนกประสงค์’ มากขึ้น เป็นเครื่องบินลาดตระเวนทั้งในเวลากลางวัน-กลางคืน และภารกิจอื่นๆ
โดยช่วงปี 2540 ได้ยกเลิกการติดตั้งจรวด ต่อมาปี 2543 มีการติดตั้งกล้องดิจิทัล ใช้ถ่ายภาพทางอากาศ สำรวจพื้นที่ เช่น น้ำท่วม
ต่อมาปี 2547 ใช้ในภารกิจฝนหลวง ปี 2550 การปฏิบัติการฝนหลวงด้วยพลุสารดูดความชื้น ปี 2552 โครงการสำรวจทางรถไฟรางคู่ด้วย RiDAR หรือ Light detection and ranging ปี 2553 เหตุการณ์ ‘เขาพระวิหาร’ ปี 2554 ภารกิจมหาอุทกภัย เป็นต้น
ทั้งหมดนี้เป็นประวัติ Peacemaker ที่ประจำ ทอ. มาครึ่งศตวรรษ ด้วยสมรรถนะ-ความทันสมัย ‘เครื่องบิน’ ที่แปรผันไปตามอายุการใช้งาน รวมถึงนโยบายต่อสู้กับภัยคุกคามของรัฐที่เปลี่ยนไป ทำให้ต้องตัดหายุทโธปกรณ์สมัยใหม่กว่ามารองรับ จึงทำให้ภารกิจของ Peacemaker เปลี่ยนแปลงตามไปด้วย
