ร้อนไปทั้งโซเชียลมีเดีย หลังมีผู้โพสต์ภาพ “บิ๊กโจ๊ก” พล.ต.อ.สุรเชษฐ์ หักพาล เข้าไปคุกเข่าไหว้คุณหญิงพจมาน ดามาพงศ์ อย่างนอบน้อมในงานเดินวิ่ง เมื่อเช้ามืดวันอาทิตย์ (29 ตุลาคม) ที่ผ่านมา
เสียงวิจารณ์ถึงความเหมาะสมที่นายตำรวจยศ พลตำรวจเอก และยังดำรงตำแหน่งถึง รองผู้บัญชาการตำรวจแห่งชาติ ทำไมถึงยอมลดตัวเองลงไปเช่นนั้น
ถ้าเป็นนายตำรวจท่านอื่นทำคงไม่น่าแปลก
ถ้าเป็นคนอื่นทำก็คงน่าจะเงียบ
เพราะเช้าวันนั้นทั้ง นายแพทย์ชลน่าน ศรีแก้ว รัฐมนตรีว่าการกระทรวงสาธารณสุข นายอนุทิน ชาญวีรกูล รองนายกรัฐมนตรี และรัฐมนตรีว่าการกระทรวงมหาดไทย ต่างก็เข้าไปไหว้ทักทาย “คุณหญิงอ้อ” ในลักษณะที่ไม่ต่างกัน
เพราะต่างก็โน้มตัวและลงนั่งคุกเข่า เพื่อยกมือไหว้ทักทาย และพูดคุยกับคุณหญิงอ้อเช่นเดียวกัน
หากแต่เมื่อเป็นบิ๊กโจ๊ก เจ้าของฉายา “โจ๊ก หวานเจี๊ยบ” โน้มตัวลงไปกระทำเช่นเดียวกันนั้น
ทั้งที่เหมือนกัน
ทั้งที่เป็นงานเดียวกัน
ทั้งที่เป็นช่วงเวลาไม่ห่างกันมากนัก
แต่ผลกลับต่างกัน
หากมองด้วยสายตาที่เป็นธรรมกับทั้งสองฝ่าย
มุมหนึ่งในแง่วัตรปฏิบัติที่ผ่านมาของบิ๊กโจ๊ก ที่มีฉายา “โจ๊ก หวานเจี๊ยบ” และมักอยู่ใกล้ตัวผู้มีอำนาจเสมอ
แน่ล่ะ ยากที่จะปฏิเสธว่า นี่คือความพยายามที่จะก้าวเข้าไปอยู่ใกล้ชิดศูนย์กลางอำนาจ เพราะเป็นที่รู้กันว่า ตัวจริงเสียงจริงของผู้มากบารมีทั้งในพรรคเพื่อไทย และในรัฐบาล ณ เวลานี้ คือ คุณหญิงพจมาน ดามาพงศ์
ในห้วงเวลาที่พล.ต.อ.สุรเชษฐ์ กำลังเผชิญกับมรสุมการรับราชการครั้งใหม่
ในห้วงเวลาที่เส้นทางการรับราชการในฐานะรองผู้บัญชาการตำรวจแห่งชาติกำลังสั่นคลอน
ในห้วงเวลาที่ความฝันของการก้าวขึ้นสู่ตำแหน่งสูงสุดของสำนักงานตำรวจแห่งชาติอยู่ใกล้แค่เอื้อม
แน่ล่ะ การเข้าใกล้ศูนย์อำนาจที่มีอำนาจการตัดสินใจอย่างแท้จริง ย่อมเป็นเรื่องที่ไม่อาจมองข้าม และย่อมถูกวิพากษ์อย่างหนักต่อท่าทีที่นอบน้อมเช่นนั้นของบิ๊กโจ๊ก
ในอดีตบิ๊กโจ๊กเติบโตบนเส้นทางการรับราชการอย่างรวดเร็วดุจก้าวกระโดด จนข้ามรุ่นพี่หลายรุ่นมาเป็นรองผบ.ตร.อาวุโสอันดับ 2 และจะเป็นอันดับ 1 ในปีหน้า (หากไม่มีอะไรเปลี่ยนแปลง) ก็เพราะใกล้ชิดผู้มีอำนาจมาโดยตลอด
โดยเฉพาะในช่วงที่ “บิ๊กป้อม” พลเอกประวิตร วงษ์สุวรรณ เรืองอำนาจ แม้จะมาสะดุดบ้างในช่วงที่ถูกโอนย้ายไปประจำสำนักนายกรัฐมนตรี แต่ที่สุดก็ยังกลับมาได้ และก้าวขึ้นสู่ตำแหน่งผู้ช่วยผบ.ตร. และรองผบ.ตร.อย่างรวดเร็ว
การเข้าใกล้คุณหญิงพจมาน ขณะที่พรรคเพื่อไทย โดยนายเศรษฐา ทวีสิน นายกรัฐมนตรีเป็นประธานคณะกรรมการข้าราชการตำรวจ (กตร.) โดยตำแหน่ง อันเป็นตำแหน่งซึ่งเป็นผู้มีอำนาจเสนอชื่อบุคคลที่จะดำรงตำแหน่งผบ.ตร. จึงยากจะหลีกเลี่ยงคำครหา และคำวิพากษ์
แต่อีกมุมหนึ่ง หากมองด้วยสายตาเป็นธรรม และมองเพียงจากสถานะของคุณหญิงพจมานเท่านั้น ทั้งสถานะความเป็นคุณหญิงอดีตภริยานายกรัฐมนตรี สถานะผู้ที่มีศักดิ์อาวุโสกว่า
การโน้มตัวลงทำความเคารพก็เป็นเรื่องปกติ มิใช่หรือ?
โดยเฉพาะอย่างยิ่ง ณ เวลานั้น คุณหญิงพจมานนั่งอยู่บนโซฟา มิได้ยืนอยู่ ขนบประเพณีไทยผู้น้อยย่อมต้องคุกเข่าลงนั่ง หรือย่อตัวลงทำความเคารพ เพราะไม่ควรหรือไม่เหมาะที่จะยืนในลักษณะที่เรียกว่า “ค้ำศรีษะผู้ใหญ่”
แต่เอาเถอะ ในความเป็นบิ๊กโจ๊ก การเข้าไปคุกเข่าในทำนองนั้น อาจถูกมองว่าตั้งใจ อาจถูกมองว่า นอบน้อมเกินงาม เพราะสามารถทำความเคารพจากระยะไกล โดยไม่จำเป็นต้องเข้าไปใกล้ชิดขนาดที่บางคนถึงกับใช้คำว่า “เสนอหน้า”
แต่มามองอีกมุม มุมที่แม้สังคมจะพอทราบอยู่บ้างว่า บิ๊กโจ๊กมีความสัมพันธ์อีกระดับกับครอบครัวดามาพงศ์
บางกระแสบอกว่า บิ๊กโจ๊กเคยเป็นเด็กในบ้านของคุณหญิงพจมานมาก่อน เติบโตมาจากการสนับสนุนของครอบครัวดามาพงศ์ จนเติบโตจบการศึกษา และสอบเข้าโรงเรียนเตรียมทหาร โรงเรียนนายร้อยตำรวจ ก็โดยการโอบอุ้มของครอบครัวดามาพงศ์
มุมนี้จึงไม่แปลกที่บิ๊กโจ๊กจะให้ความเคารพคุณหญิงพจมานมากกว่าปกติ
แต่ในความเป็นจริง แม้บิ๊กโจ๊กจะมีความใกล้ชิดกับครอบครัวดามาพงศ์ แต่ก็ไม่ถึงขั้นเป็นเด็กในบ้านที่เติบโตมาในบ้านดามาพงศ์
ความสัมพันธ์ระหว่างบิ๊กโจ๊กกับครอบครัวดามาพงศ์ เป็นความสัมพันธ์ผ่านผู้เป็นพ่อ ดาบตำรวจไสว หักพาล ที่ใกล้ชิดกับคนในตระกูลดามาพงศ์ในฐานะพลขับและเป็นตำรวจคู่ใจที่ติดตาม พลตำรวจโทเสมอ ดามาพงศ์ อดีตผู้ช่วยผู้บัญชาการตำรวจแห่งชาติ บิดาของคุณหญิงพจมานเท่านั้น
ในบันทึกของบิ๊กโจ๊กบอกว่า ได้รับการผลักดันและสนับสนุนจากดาบตำรวจไสวผู้เป็นพ่อ จนสามารถสอบเข้าโรงเรียนเตรียมทหาร และเป็นนักเรียนเตรียมทหารรุ่น 31 และจบโรงเรียนนายร้อยตำรวจรุ่น 45
ขณะที่ประวัติชีวิตของทั้งพลตำรวจโทเสมอ ดามาพงศ์ อดีตผู้ช่วยผบ.ตร. และดาบตำรวจไสว หักพาล อดีตพลขับนั้น ไม่มีบันทึกว่าทั้งคู่ใกล้ชิดกันแบบไหน มีแต่คำบอกเล่าจากคนใกล้ชิดดาบตำรวจไสวเท่านั้นที่บอกว่า นายและพลขับคู่นี้มีความสัมพันธ์ใกล้ชิดกันเช่นไร
พลตำรวจโทเสมอ รู้จักและเรียกใช้ดาบไสวครั้งแรก เมื่อครั้งลงไปดำรงตำแหน่งผู้บัญชาการตำรวจภูธร 4 ที่จังหวัดสงขลา เมื่อประมาณปี 2528
ในช่วงนั้น ยังไม่มีกองบัญชาการตำรวจภูธรภาค 8 และภาค 9 กองบัญชาการตำรวจภูธรมีเพียง 4 กองบัญชาการ คือ บช.ภ. 1- บช.ภ. 4
กองบัญชาการตำรวจภูธร 4 รับผิดชอบพื้นที่ 14 ภาคใต้ ก่อนจะมาแตกเป็นกองบัญชาการตำรวจภูธรภาค 8 และภาค 9 เมื่อปี 2537
พลตำรวจโทเสมอเป็นนายตำรวจเมืองหลวงที่รับราชการอยู่ในนครบาล และกองบัญชาการตำรวจสอบสวนกลางมาโดยตลอด เมื่อได้รับโปรดเกล้าฯ ให้มารับตำแหน่งผู้บัญชาการตำรวจภูธร 4 ที่ต้องรับผิดชอบทั้ง 14 จังหวัด จึงจำเป็นต้องมีผู้ใต้บังคับบัญชาที่รู้พื้นที่ และรู้เรื่องราวของคนใต้เป็นอย่างดี
ดาบไสวขณะที่ยังเป็นเพียงนายสิบตำรวจในฐานะพลขับประจำตัวผู้บังคับบัญชา จึงถูกเรียกตัวมาเป็นพลขับประจำตัวของพล.ต.ท.เสมอตั้งแต่ตอนนั้น
14 จังหวัดภาคใต้ในช่วงที่ พล.ต.ท.เสมอมาดำรงตำแหน่งผบช.ภ.4 นอกจากยังเป็นพื้นที่สีแดงที่มีการแทรกซึมของผู้ก่อการร้ายคอมมิวนิสต์แล้ว ยังอุดมไปด้วยผู้มีอิทธิพล มือปืนรับจ้าง และผลประโยชน์เถื่อนนอกระบบในทุกพื้นที่
คดีใหญ่ของภาคใต้ในช่วงเวลานั้น คือ คดีดักสังหารโกโหลน นายแสงชัย ศักดิ์ศรีทวี เจ้าของธุรกิจส่งออกแร่รายใหญ่ในจังหวัดภูเก็ต ที่ถูกมือปืนดักยิงถล่มขณะเดินทางไปสำรวจที่ดิน
คดีนี้เป็นคดีสำคัญและถือเป็นคดีใหญ่ เนื่องจากนอกจากโกโหลนที่ถูกยิงเสียชีวิตคารถแล้ว ภายในรถยังพบศพนายปรีดี สุจริตกุล ผู้พิพากษาหัวหน้าศาลจังหวัดภูเก็ตอยู่ในรถด้วย
นายปรีดีไม่เพียงเป็นผู้พิพากษาหัวหน้าศาล ยังเป็นสามีของนักร้องสาวชื่อดัง ดาวใจ ไพจิตร ด้วย
ส่วนคู่กรณีก็เป็นถึงนักธุรกิจคนดังในพื้นที่ นายโสภณ กิจประสาน ที่มีสายสัมพันธ์กับนักการเมืองระดับสูง และผู้มีอำนาจในส่วนกลาง
คดีนี้จึงโด่งดังและเป็นที่ติดตามของสังคมในเวลานั้น
พล.ต.ท.เสมอลงไปรับหน้าที่ขณะที่คดียังคุกรุ่น และผลประโยชน์มหาศาลของการค้าแร่เถื่อนในภาคใต้
เวลานั้นถึงกับมีการตั้งศูนย์บัญชาการเฉพาะกิจปราบปราบการลักลอบขนแร่เถื่อนออกนอกประเทศขึ้นมาดูแลโดยตรง
พล.ต.อ.เพรียวพันธุ์ ดามาพงศ์ อดีตผบ.ตร. ลูกชายของพล.ต.ท.เสมอ ก็ถูกย้ายลงมาช่วยพ่อในตำแหน่งสารวัตรใหญ่ สถานีตำรวจภูธรภูเก็ต (ขณะนั้นยังไม่มีตำแหน่งผู้กำกับสภ.เมือง)
แม้พล.ต.ท.เสมอจะไม่ได้ดำรงตำแหน่ง ผบช.ภ.4 นานนัก แต่ตลอดเวลาที่รับราชการในภาคใต้ ตำรวจคู่ใจที่เป็นทั้งพลขับ และผู้ติดตามไปในทุกพื้นที่ก็คือ ดาบตำรวจไสว เพราะเป็นผู้ที่ทั้งรู้ใจนาย และรู้จักพื้นที่ภาคใต้แทบทั้งหมด
ว่ากันว่า ในพื้นที่ 14 จังหวัดภาคใต้ ที่ไหนมี “เสมอ” ที่นั่นก็ต้องมี “ไสว”
ความสัมพันธ์ระหว่างนายและตำรวจคู่ใจ ทำให้เมื่อพล.ต.ท.เสมอกลับมารับราชการในกองบัญชาการสอบสวนกลาง ดาบตำรวจไสวก็ยังติดตามมาเป็นพลขับและตำรวจติดตามพล.ต.ท.เสมอจนเกษียณอายุราชการ
ช่วงเวลานี้อาจเป็นช่วงที่มีการปะติดปะต่อว่า บิ๊กโจ๊กน่าจะติดตามพ่อเข้ามากรุงเทพฯ และเป็นช่วงเวลาที่เข้ามาเป็นเด็กในบ้านดามาพงศ์
แต่ในความเป็นจริง บิ๊กโจ๊กอยู่กับแม่ที่สงขลามาโดยตลอด ทั้งการเรียนระดับประถมศึกษาที่โรงเรียนกลับเพชรศึกษา โรงเรียนที่แม่สอนอยู่ หรือระดับมัธยมศึกษาที่โรงเรียนมหาวชิราวุธจังหวัดสงขลา
แต่กระนั้นความสัมพันธ์ของผู้เป็นพ่อกับครอบครัวดามาพงศ์ ก็เป็นความสัมพันธ์ที่ปฏิเสธไม่ได้ว่า ซึมซับมาถึงผู้เป็นลูก
ขณะที่ความเมตตาของนายที่มีต่อลูกน้องคู่ใจก็แน่นอนว่า ย่อมเผื่อแผ่มาที่ครอบครัวของลูกน้อง บิ๊ก โจ๊กที่จบการศึกษาจากโรงเรียนเตรียมทหาร และโรงเรียนนายร้อยตำรวจจึงเป็นที่เอ็นดูของนายที่ชื่อพล.ต.ท.เสมอ เช่นกัน
ดังนั้นจึงไม่แปลกที่บิ๊กโจ๊กจะให้ความนับถือและเคารพคนในครอบครัวดามาพงศ์มาโดยตลอด ทั้งพล.ต.อ.เพรียวพันธ์ ดามาพงศ์ และคุณหญิงพจมาน ดามาพงศ์ รวมแม้กระทั่ง นายบรรณพจน์ ดามาพงศ์ บุตรบุญธรรมของ พล.ต.ท.เสมอ
สายสัมพันธ์เช่นนี้ เมื่อมองจากภาพความนอบน้อมของพล.ต.อ.สุรเชษฐ์ ต่อคุณหญิงพจมาน ผู้เป็นลูกสาวของนายของพ่อ นายที่เป็นที่เคารพนับถือของพ่อ
การคุกเข่าเข้าไปไหว้ ก็ไม่ได้นอบน้อมจนเกินเหตุ อันจะทำให้เสียเกียรติของรองผบ.ตร.แต่อย่างใด
เพราะความสัมพันธ์ระหว่าง เสมอ กับ ไสว ลึกซึ้งเพียงใด ไม่ใช่แค่คนสองคนเท่านั้นที่บอกได้ แต่การแสดงออกระหว่างคนสองครอบครัวนี้ก็บ่งบอกได้เช่นกัน
มี “เสมอ” ต้องมี “ไสว” แม้เป็นปรากฏการณ์ที่เกิดขึ้นในอดีต แต่ก็ยังส่งผลมาถึงลูกหลานในวันนี้
