จำลองภาพชีวิตคนกรุงเทพฯ ก่อนมีไฟฟ้าใช้

5 พ.ค. 2568 - 03:00

  • ส่องชีวิตคนกรุงเทพฯ​ ยุค พ.ศ. 2420-2430 ที่ไม่มีแม้แต่ไฟฟ้าใช้ พวกเขาทำอย่างไรถึงใช้ชีวิตได้อย่างมีความสุข

Bangkok_People_No_Light_Happy_Life_SPACEBAR_Hero_e34f2a894b.jpg
Bangkok_People_No_Light_Happy_Life_SPACEBAR_Photo01_eb08edf7b6.jpg
Bangkok_People_No_Light_Happy_Life_SPACEBAR_Photo02_e67c69391d.jpg

ถ้าเราย้อนกลับไปดูกรุงเทพฯ ก่อนมีไฟฟ้า (ก่อนปลายรัชกาลที่ 5 ประมาณ พ.ศ. 2420–2430) ชีวิตคนเมืองหลวงในตอนนั้นต่างจากปัจจุบันมากทั้งกลางวันและกลางคืน นี่คือภาพรวม:  ชีวิตประจำวัน กลางวันใช้แสงอาทิตย์เป็นหลักในการทำงานหรือกิจกรรมต่างๆ จึงต้อง “เร่งทำงาน” ตั้งแต่เช้ามืดจนถึงเย็น พระอาทิตย์ตกแล้วก็คือเวลาพักผ่อน กลางคืน การเดินทางน้อยมากในช่วงกลางคืน ย่านบ้านเรือนปิดเงียบกันเร็วมากเพราะไม่มีแสงสว่าง ถนนในกรุงเทพฯ ส่วนใหญ่มีแต่ “ตะเกียงน้ำมัน” หรือ “ตะเกียงแก๊ส” ตามถนนสายหลักบางแห่งเท่านั้น (เช่น บริเวณรอบวัง บางลำพู สำราญราษฎร์) การให้แสงสว่าง ในบ้านเรือนใช้ตะเกียงน้ำมันก๊าด, เทียนไข หรือคบไฟ บ้านที่มีฐานะดีอาจใช้โคมแขวน, โคมตั้งพื้น หรือโคมจีนตกแต่งตามบ้าน นอกบ้าน จุดไฟกองเล็กๆ หรือใช้ตะเกียงแขวนเสาในพื้นที่ตลาดหรือถนนใหญ่บางเส้น เช่น ถนนเจริญกรุง (ซึ่งถือว่า “ทันสมัย” ที่สุดในยุคนั้น) การเดินทาง เดินเท้า, นั่งเรือ (คลองยังเป็นเส้นทางหลัก) หรือใช้รถม้าในบางกลุ่มคนชั้นสูง ตอนกลางคืนเรือมักมี “คบไฟ” หรือ “ตะเกียงน้ำมัน” แขวนท้ายเรือเพื่อให้เห็นทางและกันชนกัน การค้าขายตลาดปิดเร็วมาก ไม่มี “ตลาดกลางคืน” แบบปัจจุบัน ร้านค้าใช้แสงตะเกียงถ้าจะเปิดตอนกลางคืนซึ่งไม่ค่อยมีเพราะเปลืองน้ำมัน ความบันเทิง งานรื่นเริงต่างๆ เช่น งิ้ว ลิเก หรือละครชาวบ้าน จะใช้แสงจากคบเพลิง ตะเกียงเรียงเป็นแนวหรือโคมไฟ ทำให้งานกลางคืนมีบรรยากาศโรแมนติกมาก รัชกาลที่ 4 และรัชกาลที่ 5 โปรดให้มีการจัดแสดงโคมไฟตามพระราชพิธี เช่น งานวัดพระแก้ว หมายเหตุที่น่าสนใจ \- ไฟฟ้าเข้ามาในกรุงเทพฯ ครั้งแรกเมื่อปี พ.ศ. 2430 (ค.ศ. 1887) ในพระบรมมหาราชวัง ก่อนจะขยายมาใช้ที่ถนนเจริญกรุง \- บริษัทไฟฟ้าแรกของไทย คือ “บริษัทไฟฟ้าสยาม” (Siam Electricity Co., Ltd.) ที่พระคลังมหาสมบัติร่วมกับชาวต่างชาติจัดตั้งขึ้น \- ไฟฟ้าในช่วงแรกแพงมาก เป็นของหรูสำหรับวัง รัฐบาล อาคารราชการ และโรงแรมใหญ่ๆ เท่านั้น นี่คือภาพจำลองที่เคยเกิดขึ้นแล้วในวันที่กรุงเทพฯ ไม่มีไฟฟ้า ไม่มีอินเตอร์เน็ต ไม่มีโทรทัศน์ ไม่มีวิทยุ ไม่มีสื่อสารมวลชน ไม่แน่ว่าโลกเราอาจจะเลียนแบบกันได้มีวันที่ไม่มีไฟฟ้าเหมือนกันที่เกิดขึ้นอย่างบังเอิญในที่หนึ่งบนโลกนี้

อ้างอิง

เรื่องเด่นประจำสัปดาห์