‘กฤษฎีกา’ เผย ‘มหาดไทย’ ไม่มีอำนาจ ออกกฎกระทรวงฯ เล่นพนันออนไลน์

สำนักข่าวอิศราได้รายงานถึง การเผยแพร่บันทึกของสำนักงานคณะกรรมการกฤษฎีกา เรื่อง การกำหนดสถานที่ในใบอนุญาตตาม พ.ร.บ.การพนัน พ.ศ.2478 เมื่อเร็ว ๆ นี้ ถึงกรณีที่ กระทรวงมหาดไทย ขอหารือในประเด็นที่ว่า มีอำนาจออกกฎกระทรวงเพื่อกำหนดหลักเกณฑ์ เงื่อนไข กำหนดหลักประกัน การจัดเก็บรายได้และวิธีการเล่นพนันออนไลน์ โดยอาศัยอำนาจตาม พ.ร.บ.การพนัน พ.ศ.2478 ได้หรือไม่

โดยคณะกรรมการกฤษฎีกา (คณะที่ 11) มีความเห็นว่า การออกกฎกระทรวงฯจะต้องอยู่ภายใต้ขอบเขตที่กฎหมายแม่บทให้อำนาจไว้ เมื่อมาตรา 17 แห่ง พ.ร.บ.การพนันฯ กำหนดให้รัฐมนตรีว่าการกระทรวงมหาดไทย มีอำนาจออกกฎกระทรวงตั้งเจ้าพนักงานดำเนินการตาม พ.ร.บ. กำหนดเงินค่าธรรมเนียม กำหนดเงื่อนไขในการเล่นพนัน และวางระเบียบเพื่อปฏิบัติการให้เป็นไปตาม พ.ร.บ.นี้ เพื่อใช้บังคับกับการอนุญาตให้จัดให้มีเข้าเล่นหรือเข้าพนันในสถานที่จริงทางกายภาพ 

ดังนั้น การจะออกกฎกระทรวงเพื่อกำหนดหลักเกณฑ์ เงื่อนไข กำหนดหลักประกัน การจัดเก็บรายได้ และวิธีการเล่นพนันออนไลน์ จึงไม่อาจกระทำได้เป็นการเกินกฎหมายแม่บท (ultra vires)

ก่อนหน้านี้ กระทรวงดิจิทัลเพื่อเศรษฐกิจและสังคม (ดีอี) จัดทำข้อเสนอแนะเพื่อป้องกันการทุจริตเกี่ยวกับการพนันออนไลน์ และเสนอคณะรัฐมนตรี (ครม.) เมื่อวันที่ 13 ม.ค.2568 โดยข้อเสนอแนะดังกล่าวระบุตอนหนึ่งว่า กฎหมายที่บังคับใช้อยู่ คือ พ.ร.บ.การพนัน พ.ศ.2478 มาตรา 4 ทวิ ได้กำหนดให้อำนาจ รมว.มหาดไทย ในการออกกฎกระทรวงควบคุม สำหรับการเล่นอื่นใด นอกจากมาตรา 4 จะพนันกันหรือจะจัดให้มีเพื่อให้พนันกันได้ กรณีดังกล่าวจึงเป็นแนวทางอื่นใดโดยใช้ระบบการอนุญาต เพื่อให้การเล่นหรือพนันออนไลน์อยู่ในการควบคุมของรัฐ ซึ่งจะช่วยแก้ไขปัญหาการพนันออนไลน์ได้อีกทางหนึ่ง

นอกจากนี้ ในช่วงปลายเดือน ม.ค.2568 ที่ผ่านมา กรมการปกครอง กระทรวงมหาดไทย ได้เปิดรับฟังความคิดเห็น ร่าง พ.ร.บ.การพนัน พ.ศ.... ซึ่งเป็นการแก้ไขเพิ่มเติม พ.ร.บ.การพนัน พ.ศ.2478 โดยร่าง พ.ร.บ.การพนันฯฉบับนี้ กำหนดห้ามมิให้อนุญาตจัดให้มี หรือเข้าเล่น หรือเข้าพนันออนไลน์ในการเล่นอันระบุไว้ในบัญชี ก. และบัญชี ข. เว้นแต่ได้รับอนุญาตจากเจ้าพนักงาน จากปัจจุบันที่ พ.ร.บ.การพนัน พ.ศ.2478 ไม่ได้มีบทบัญญัติเกี่ยวกับการอนุญาตจัดให้มี หรือเข้าเล่น หรือเข้าพนันออนไลน์เอาไว้

ส่วนประเด็นที่กระทรวงมหาดไทยขอหารือคณะกรรมการกฤษฎีกา ว่า ตามมาตรา 7 (2) แห่ง พ.ร.บ.การพนัน พ.ศ.2478 บัญญัติให้ใบอนุญาตทุกฉบับต้องกำหนดสถานที่ วัน เดือน ปี และกำหนดเวลาที่อนุญาตให้เล่น ถ้าเป็นใบอนุญาตสลากกินแบ่ง สลากกินรวบ และสวีป ให้ระบุจำนวนสลากที่จะขายกับสถานที่ วันและเวลาที่จะออกด้วย แต่มีประเด็นว่า ‘สถานที่’ จะหมายความรวมถึงสถานที่ตั้งของเครื่องคอมพิวเตอร์แม่ข่ายหรือเซิร์ฟเวอร์ของระบบพนันออนไลน์ หรือไม่ นั้น

คณะกรรมการกฤษฎีกา (คณะที่ 11) มีความเห็นว่า พ.ร.บ.การพนัน พ.ศ.2478 ได้กำหนดให้การเล่นต่าง ๆ ที่ต้องบังคับตาม พ.ร.บ.ดังกล่าว ได้แก่ การเล่นตามบัญชี ก. และบัญชี ข. ท้าย พ.ร.บ. หรือการเล่นซึ่งมีลักษณะคล้ายกัน ซึ่งมาตรา 42 กำหนดหลักเกณฑ์การอนุญาตให้มีการเล่นดังกล่าวไว้ นอกจากนี้ การเล่นอื่น ๆ นอกจากบัญชี ก. และบัญชี ข. หากจะพนันกันหรือจะจัดให้มีเพื่อให้พนันกันแล้ว มาตรา 4 ทวิ ได้กำหนดว่าจะต้องออกเป็น กฎกระทรวงระบุชื่อและเงื่อนไขของการเล่นเอาไว้

และในกรณีที่จะอนุญาตให้มีการเล่นพนันนั้น มาตรา 7 แห่ง พ.ร.บ.ดังกล่าวได้กำหนดให้ใบอนุญาตต้องกำหนดรายละเอียดเกี่ยวกับลักษณะข้อจำกัดและเงื่อนไขของการเล่นพนันโดยชัดแจ้ง สถานที่ วัน เดือน ปี และกำหนดเวลา ที่อนุญาตให้เล่น ตลอดจนจำนวนบุคคลผู้จะเข้าเล่นและข้อห้ามมิให้ผู้ซึ่งยังไม่บรรลุนิติภาวะเข้าเล่น ซึ่งการกำหนดรายละเอียดเหล่านี้้ไว้ในใบอนุญาตเป็นไปเพื่อให้เจ้าหน้าที่ของรัฐสามารถเข้าไป โดยทางกายภาพเพื่อตรวจสอบและควบคุมดูแลให้การเล่นพนันเป็นไปตามเงื่อนไขที่ได้รับอนุญาต

และเพื่อพิสูจน์การกระทำความผิดของผู้จัดให้มีและผู้เข้าเล่นหรือเข้าพนันในกรณีที่มีการเล่นพนันผิดเงื่อนไข หรือไม่ได้รับอนุญาตตามกฎหมาย ซึ่งสอดคล้องกับบทกำหนดโทษตามมาตรา 125 ที่กำหนดว่า ผู้ใดจัดให้มีการเล่น หรือทำอุบายล่อ ช่วยประกาศโฆษณาหรือชักชวนโดยทางตรงหรือทางอ้อมให้ผู้อื่นเข้าเล่นหรือเข้าพนันในการเล่นซึ่งมิได้รับอนุญาตจากเจ้าพนักงานหรือรับอนุญาต แล้วแต่เล่นพลิกแพลง หรือผู้ใดเข้าเล่นหรือเข้าพนันในการเล่นอันขัดต่อบทแห่ พ.ร.บ.นี้ หรือกฎกระทรวง หรือข้อความในใบอนุญาต ผู้นั้นมีความผิดและต้องรับโทษตามกฎหมาย

ดังนั้น คำว่า ‘สถานที่’ ที่กำหนดไว้ในใบอนุญาต จึงต้องมีลักษณะเป็นสถานที่จริงทางกายภาพ ได้แก่ อาคารหรือที่ตั้งอันเป็นแหล่งที่จัดให้มีการเล่นพนัน และมีผู้เข้าเล่นหรือเข้าพนันเข้าไปเล่นพนันภายในสถานที่ดังกล่าวตามเงื่อนไขที่กำหนดไว้ในใบอนุญาต

สำหรับเครื่องอุปกรณ์และระบบเซิร์ฟเวอร์ของระบบพนันออนไลน์ อันเป็นอุปกรณ์ และระบบที่ใช้ในการรับคำสั่ง ประมวลผล แสดงผล ในการเล่นพนัน ตลอดจนเก็บรักษาข้อมูลของบุคคลที่เกี่ยวข้องกับการเล่นพนันออนไลน์ เพื่อให้มีการเล่นพนันระหว่างบุคคลซึ่งเป็นผู้จัดให้มี และผู้เข้าเล่นหรือเข้าพนันออนไลน์ จึงมิใช่สถานที่เล่นพนันในทางกายภาพ ดังนั้น สถานที่ตั้งของเครื่องอุปกรณ์และระบบเซิร์ฟเวอร์ของระบบพนันออนไลน์ จึงมิใช่ “สถานที่” ตามมาตรา 7 (2) แห่ง พ.ร.บ.ดังกล่าว