ญี่ปุ่นกำลังพิจารณาเพิ่มภาระภาษี (tax burden) ต่อนักท่องเที่ยวต่างชาติ เช่น การยกเลิกร้านค้าปลอดภาษีและเพิ่มอัตราภาษีขาออก เนื่องจากสมาชิกรัฐสภากำลังเร่งหาวิธีเพิ่มรายได้ให้รัฐบาลโดยไม่ทำให้ประชาชนไม่พอใจ
พรรครัฐบาลและฝ่ายค้านกำลังแข่งขันกันเสนอมาตรการลดภาระให้กับครัวเรือนก่อนการเลือกตั้งวุฒิสภาในเดือนหน้า เนื่องจากทุกพรรคหวังหลีกเลี่ยงการเสนอภาษีใหม่แก่ผู้มีสิทธิเลือกตั้ง การเพิ่มภาษีต่อนักท่องเที่ยวต่างชาติจึงกลายเป็นทางเลือกที่มีโอกาสเกิดปฏิกิริยาต่อต้านน้อยกว่า
ยูมิ โยชิคาวะ สมาชิกสภาจากพรรคเสรีประชาธิปไตย กล่าวในที่ประชุมงบประมาณวุฒิสภาเมื่อเดือนพฤษภาคมว่า “ควรปรับขึ้นภาษีนักท่องเที่ยวระหว่างประเทศที่ต้องจ่ายเมื่อเดินทางออกจากญี่ปุ่น ภาษีนี้ควรปรับขึ้นให้เทียบเท่ากับประเทศอื่นๆ” ขณะที่นายกฯ ชิเงรุ อิชิบะ แสดงท่าทีว่าจะพิจารณาแนวคิดนี้
ภาษีขาออกของญี่ปุ่นซึ่งเริ่มใช้ในปี 2019 เพื่อให้มีรายได้อย่างต่อเนื่องสำหรับขยายและเสริมสร้างโครงสร้างพื้นฐานด้านการท่องเที่ยว อยู่ที่ 1,000 เยนต่อคน (ราว 230 บาท) ขณะที่สหรัฐฯ เก็บภาษีนี้ที่ 22.20 ดอลลาร์สหรัฐ (ราว 725 บาท) อียิปต์เก็บ 25 ดอลลาร์สหรัฐ (ราว 815 บาท) และออสเตรเลียประมาณ 45 ดอลลาร์สหรัฐ (ราว 1,500 บาท)
กระทรวงการคลังญี่ปุ่นรายงานเมื่อวันที่ 2 มิถุนายนว่า รายได้จากภาษีสำหรับปีงบประมาณ 2024 สูงสุดเป็นประวัติการณ์ที่ 48,100 ล้านเยน (ราว 10,000 ล้านบาท)
ปัจจุบัน ภาษีขาออกถูกเรียกเก็บเป็นค่าใช้จ่ายเพิ่มเติมสำหรับค่าโดยสารเครื่องบินและใช้กับพลเมืองญี่ปุ่นด้วยเช่นกัน หากจะปรับขึ้นภาษีเฉพาะสำหรับนักท่องเที่ยวต่างชาติเท่านั้น จำเป็นต้องมีระบบใหม่ นอกจากนี้ ยังข้อเสนออีกข้อหนึ่งที่เรียกร้องให้แก้ไข หรือยกเลิกการยกเว้นภาษีการบริโภคที่อนุญาตให้ผู้ที่อาศัยอยู่ในต่างประเทศซื้อสินค้าปลอดภาษี
ทาโร อาโซ อดีตนายกฯ และที่ปรึกษาอาวุโสของพรรคพรรคเสรีประชาธิปไตย (LDP) ได้รวบรวมข้อเสนอเมื่อช่วงปลายเดือนพฤษภาคมเกี่ยวกับการยกเลิกข้อยกเว้นดังกล่าว
การซื้อเครื่องใช้ในบ้านและยาจำนวนมากโดยนักท่องเที่ยวต่างชาติบางคนไม่ใช่แนวคิดของประเทศที่มุ่งเน้นการท่องเที่ยวที่เรามุ่งหวัง การซื้อเหล่านี้ไม่ได้การันตีว่ามีส่วนช่วยฟื้นฟูเศรษฐกิจในท้องถิ่น หรือเพิ่มโอกาสในการจ้างงาน
การซื้อของจำนวนมากโดยชาวต่างชาติเชื่อกันว่ามักทำขึ้นเพื่อจุดประสงค์ในการขายต่อ และการซื้อมักจะกระจุกตัวอยู่ในเขตเมืองใหญ่ ขณะที่รัฐบาลเสนอมาตรการเพื่อป้องกันกิจกรรมดังกล่าว รวมถึงการเปลี่ยนแปลงที่กำหนดไว้ในเดือนพฤศจิกายน 2026 เป็นระบบที่ให้คืนภาษีในเวลาที่เดินทางออกหลังจากยืนยันว่าสินค้าที่ซื้อถูกนำออกจากประเทศแล้ว แต่ข้อเสนอแนะนี้โต้แย้งว่าวิธีนี้จะไม่มีประสิทธิภาพ และจะทำให้การฉ้อโกงมีความซับซ้อนมากขึ้นเท่านั้น
ญี่ปุ่นมีระบบภาษีและการคืนภาษีสำหรับนักท่องเที่ยวต่างชาติที่คล้ายคลึงกับหลายประเทศอื่นๆ ในยุโรป เช่น ฝรั่งเศสและเยอรมนีที่มีระบบคืนภาษีมูลค่าเพิ่ม (VAT) ซึ่งเทียบเท่ากับภาษีการบริโภคของญี่ปุ่น และในเอเชีย เช่น เกาหลีใต้และสิงคโปร์ ก็มีการปฏิบัติในลักษณะเดียวกัน
อย่างไรก็ตาม มีเสียงเตือนถึงความเสี่ยงจากการเพิ่มภาระภาษีต่อนักท่องเที่ยว เพราะญี่ปุ่นตั้งเป้าหมายจะมีนักท่องเที่ยวต่างชาติ 60 ล้านคนในปี 2030 ซึ่งเพิ่มขึ้นกว่า 70% จากปี 2024 หากภาษีสูงเกินไป อาจทำให้นักท่องเที่ยวลดลง ส่งผลกระทบต่อรายได้จากการใช้จ่ายและธุรกิจค้าปลีก รวมถึงอุตสาหกรรมอื่นๆ
“ผู้คนอาจตื่นตระหนกถ้านักท่องเที่ยวต่างชาติไม่เดินทางมาอีก ระบบช้อปปิ้งปลอดภาษีเพิ่งเปลี่ยนไปไม่นาน เราจึงไม่ควรเปลี่ยนอีกเร็วเกินไป” สมาชิกอาวุโสของคณะกรรมการภาษีพรรค LDP กล่าว
กรณีสหราชอาณาจักรที่ยกเลิกการยกเว้นภาษีสำหรับนักท่องเที่ยวหลัง Brexit ในปี 2020 ก็ส่งผลให้ร้านค้าแบรนด์หรูและสถานประกอบการที่เกี่ยวข้องรายงานยอดขายลดลง ซึ่งเป็นผลมาจากการเปลี่ยนแปลงนโยบายดังกล่าว
ในญี่ปุ่นเอง เทศบาลบางแห่งก็เริ่มปรับเพิ่มภาษีต่อนักท่องเที่ยว เช่น จังหวัดโอซากาจะเพิ่มภาษีที่พักสูงสุด 200 เยน (ราว 45 บาท) ตั้งแต่เดือนกันยายน และขยายเกณฑ์ที่พักขั้นต่ำจาก 7,000 เยน (ราว 1,600 บาท) เป็น 5,000 เยนต่อคืน (ราว 1,100 บาท) ส่วนเมืองเกียวโตจะเพิ่มภาษีที่พักสูงสุดต่อคนต่อคืนจาก 1,000 เยน (ราว 225 บาท) เป็น 10,000 เยน (ราว 2,200 บาท) โดยจะมีผลบังคับใช้หลังเดือนมีนาคม 2026
นอกจากนี้ ญี่ปุ่นกำลังปรับปรุงระบบช้อปปิ้งปลอดภาษีสำหรับนักท่องเที่ยวต่างชาติ โดยจะเปลี่ยนเป็นระบบคืนภาษีที่สนามบินแทนการหักภาษี ณ จุดซื้อ เริ่มตั้งแต่พฤศจิกายน 2026 เพื่อป้องกันการนำสินค้าปลอดภาษีไปขายต่อภายในประเทศ และเพิ่มความสะดวกและความปลอดภัย
(Photo by Richard A. Brooks / AFP)
