รัฐมนตรีว่าการกระทรวงเกษตรของญี่ปุ่นเปิดเผยเมื่อวันอังคาร (3 มิ.ย.) ว่า รัฐบาลพร้อมที่จะจัดสรรข้าวสำรองเพิ่มเติมให้กับประชาชน หลังชาวญี่ปุ่นจำนวนมากต่อแถวยาวเพื่อซื้อข้าวราคาถูกจากคลังของรัฐบาลที่นำออกมาจำหน่ายผ่านร้านค้าปลีกบางแห่งตั้งแต่ช่วงสุดสัปดาห์ที่ผ่านมา ท่ามกลางราคาข้าวสารที่พุ่งสูงขึ้น
เมื่อสัปดาห์ก่อน รัฐบาลญี่ปุ่นได้เปลี่ยนนโยบายอย่างกะทันหันด้วยการขายข้าวสำรองให้กับร้านค้าปลีกโดยตรงเพื่อให้ประชาชนสามารถซื้อข้าวขนาด 5 กิโลกรัมได้ในราคาประมาณ 2,000 เยน (ราว 450 บาท) ซึ่งต่ำกว่าราคาขายปลีกเฉลี่ยมากกว่าครึ่งหนึ่ง
ข้าวสำรองเหล่านี้เริ่มวางจำหน่ายในร้านค้าบางแห่งช่วงสุดสัปดาห์ที่ผ่านมา ส่งผลให้มีประชาชนหลายร้อยคนต่อแถวนานหลายชั่วโมงบริเวณหน้าร้านค้าปลีก เช่น ห้างอิโตะ-โยคาโดะ (Ito-Yokado) และอิออนมอลล์ (AEON Mall) แม้ว่าจะจำกัดให้ซื้อได้เพียงครัวเรือนละ 1 ถุงเท่านั้น
ราคาข้าวในญี่ปุ่นเพิ่มขึ้นเป็น 2 เท่าตั้งแต่ปีที่แล้ว ส่วนหนึ่งเกิดจากอากาศร้อนจัดที่ส่งผลกระทบต่อผลผลิต ซึ่งกลายเป็นประเด็นที่สร้างความกังวลอย่างมากทั้งในหมู่ประชาชนและผู้กำหนดนโยบาย โดยเฉพาะก่อนการเลือกตั้งสำคัญ 2 ครั้ง ได้แก่ การเลือกตั้งสภานครหลวงโตเกียวในวันที่ 22 มิถุนายน และการเลือกตั้งวุฒิสภาในเดือนกรกฎาคมนี้
“ไม่เคยคิดว่าราคาข้าวสำรองจะลดต่ำลงขนาดนี้ ตอนนี้ข้าวที่บ้านฉันใกล้จะหมดแล้ว ฉันเลยเริ่มเปลี่ยนไปกินขนมปังและบะหมี่แทน” คาซุมิ อุชิดะ วัย 75 ปี กล่าวขณะรอคิวที่ห้างอิโตะ-โยคาโดะในโตเกียวเมื่อวันเสาร์ (1 มิ.ย.) ที่ผ่านมาท่ามกลางฝนที่ตกลงมา
“แน่นอนว่าเรากังวลอยู่บ้างว่ารสชาติข้าวจะออกมาเป็นอย่างไร แต่เรื่องราคาถูกก็สำคัญกว่าสิ่งอื่นใด ถ้ารสชาติไม่อร่อย เราก็จะผสมมันกับน้ำแข็ง หรือปรุงกับอย่างอื่นอีกมากมาย ยังไงมันก็ยังมีทางแก้” หญิงชราวัย 60 ปีกล่าว และแสดงความกังวลเรื่องรสชาติ เพราะข้าวเหล่านั้นมาจากสต๊อกเก่า
ราคาข้าวในร้านค้าปลีกเฉลี่ยลดลงเป็นครั้งแรกในรอบ 3 สัปดาห์ในช่วง 7 วันจนถึงวันที่ 25 พฤษภาคม โดยลดลงเพียง 25 เยน (ราว 5 บาท) เหลือเฉลี่ย 4,260 เยน (ราว 965 บาท) ต่อ 5 กิโลกรัม แสดงให้เห็นว่าการปล่อยข้าวสำรองภายใต้ระบบประมูลเดิมที่มีหลายชั้นของผู้ค้าส่งยังมีผลกระทบจำกัดต่อราคาข้าวในตลาด
ชินจิโร่ โคอิซูมิ รัฐมนตรีว่าการกระทรวงเกษตร ซึ่งได้ยกเลิกระบบประมูลดังกล่าวตั้งแต่เข้ารับตำแหน่งเมื่อวันที่ 21 พฤษภาคม กล่าวว่า “รัฐบาลอาจพิจารณาซื้อข้าวคืนจากผู้ค้าส่งที่เข้าร่วมประมูลตั้งแต่เดือนมีนาคม เพื่อเพิ่มปริมาณข้าวในตลาดและซื้อได้ในราคาที่ถูกลง...รัฐบาลพร้อมที่จะปล่อยข้าวสำรองทั้งหมดออกสู่ตลาดหากจำเป็น หากปล่อยให้ราคาข้าวสูงอยู่ ชั้นวางสินค้าจะเต็มไปด้วยข้าวนำเข้า”
อย่างไรก็ดี ยังต้องติดตามต่อไปว่าการปล่อยข้าวสำรองราคาถูกอย่างที่เป็นอยู่จะส่งผลกระทบอย่างไรต่อราคาข้าวยี่ห้อ รวมถึงผลิตภัณฑ์ข้าวอื่นๆ โดยคาดว่าการผลิตข้าวในปีเก็บเกี่ยว 2025 จะเพิ่มขึ้น
เนื่องจากราคาข้าวที่ปลูกในประเทศพุ่งสูงขึ้น ความต้องการข้าวที่ผลิตจากต่างประเทศราคาถูกกว่าก็พุ่งสูงขึ้นเช่นกัน แม้ว่าญี่ปุ่นจะเรียกเก็บภาษีสูงเพื่อปกป้องเกษตรกรผู้ปลูกข้าวในประเทศ แต่มันก็เกินโควตานำเข้าข้าวแบบปลอดภาษีที่เรียกว่า ‘minimum access’
การนำเข้าข้าวโดยเอกชน แม้จะยังมีปริมาณน้อยมาก แต่ในช่วง 11 เดือนแรกของปีงบประมาณ 2024 เพิ่มขึ้นถึง 4 เท่า อยู่ที่เกือบ 1,500 ตัน (ปีงบประมาณของญี่ปุ่นเริ่มตั้งแต่เดือนเมษายนถึงมีนาคม) ทั้งนี้ ยังไม่มีข้อมูลอย่างเป็นทางการในช่วงไม่กี่เดือนที่ผ่านมา แต่ Japan Agricultural News รายงานว่าการนำเข้าข้าวของเอกชนพุ่งสูงขึ้นเป็นมากกว่า 6,800 ตันในเดือนเมษายนเพียงเดือนเดียว
(Photo by JIJI PRESS / AFP) / JAPAN OUT
