เปิดเรื่องราว (ที่สุด) ของ ‘บันไดเลื่อน’ รอบโลก

ช่วงนี้ใครหลายๆ คนอาจจะหันมาใช้บันไดเลื่อนกันอย่างระมัดระวังมากขึ้นหลังจากกรณีเกิดเหตุสุดเศร้าบันไดเลื่อนสนามบินดอนเมืองดูดขาซ้ายผู้โดยสารหญิงเข้าไปจนขาด และอีกเหตุการณ์หนึ่งที่แผ่นเหยียบบันไดเลื่อนกลางห้างดังย่านบางนาเปิดขึ้นเป็นช่องกว้าง แต่โชคดีที่ไม่มีใครได้รับบาดเจ็บ 

เหตุการณ์เหล่านี้ไม่เพียงแต่ทำให้หลายคนต้องมองตอนก้าวเท้าขึ้น-ลงบันไดตลอดเวลาเท่านั้น ขณะที่บางคนก็กลายเป็นคนที่ ‘กลัวบันไดเลื่อน’ (Escalaphobia) ไปเลยก็มี  

แต่รู้หรือไม่ว่าในโลกของบันไดเลื่อนซึ่งถูกสร้างขึ้นราวๆ ทศวรรษ 1850 ที่แม้ว่าวัตถุประสงค์ของมันก็เพื่ออำนวยความสะดวกรวดเร็ว ทว่าหลายครั้งที่ใครหลายๆ คนก็มองข้ามอันตรายของมันไป  

และต่อไปนี้คือ ‘ที่สุด’ ของ ‘บันไดเลื่อนรอบโลก’ ที่คุณอาจไม่เคยรู้และอาจต้องประหลาดใจกับเครื่องจักรชิ้นนี้ 

1.บันไดเลื่อนกลางแจ้งที่ยาวที่สุดในโลก

‘Central-Mid-Levels Escalator’ บันไดเลื่อนและทางเดินยาว 800 เมตรบนเกาะฮ่องกงที่ได้รับการขนานนามว่าเป็น ‘ระบบบันไดเลื่อนกลางแจ้งที่ยาวที่สุดในโลก’ สร้างด้วยราคา 30 ล้านดอลลาร์ (ราว 1 พันล้านบาท) และเปิดให้สาธารณชนใช้บริการในปี 1993 เป็นชุดบันไดเลื่อนแบบพลิกกลับได้ 16 ตัวและตัวเลื่อน 3 ตัว ซึ่งก็เพื่อป้องกันฝนที่ตกลงมาอย่างกะทันหัน 

ระบบบันไดเลื่อนวิ่งด้วยความเร็วประมาณ 0.65 เมตรต่อวินาที มีระบบกล้องวงจรปิด 75 ตัว ระบบเสียงประกาศ PA พร้อมลำโพง 200 ตัว จอแสดงผล LED 4 จอ และห้องควบคุมเพื่อตรวจสอบระบบ 

เนื่องจากบริเวณที่มีบันไดเลื่อนเป็นจุดที่คนพลุกพล่านเยอะ ดังนั้นการลัดเลาะไปตามถนนแคบๆ ในย่านที่พลุกพล่านที่สุดในเมืองด้วยบันไดเลื่อนจึงเป็นวิธีที่ยอดเยี่ยมในการเที่ยวชมทิวทัศน์ของฮ่องกงสุดน่าทึ่งไม่ว่าจะเป็นแผงขายอาหาร บาร์ ทางเดินเก่าๆ ไปจนถึงตึกระฟ้า โดยในแต่ละวันจะให้บริการคนเดินเท้า 78,000 เที่ยวแบบไม่มีค่าใช้จ่าย 

2.บันไดเลื่อนที่ ‘สั้น’ ที่สุดในโลก

‘Petit Escalator’ (ย่อมาจาก puchi-kareta ในภาษาญี่ปุ่น) เป็นบันไดเลื่อนขนาดเล็กที่ตั้งอยู่ชั้นใต้ดินของห้างสรรพสินค้า More’s ในเมืองคาวาซากิ ซึ่งได้รับการรับรองอย่างเป็นทางการจาก Guinness Book ว่าเป็น ‘บันไดเลื่อนที่สั้นที่สุดในโลก’ 

สั้นแค่ไหน? ความสูงระหว่างด้านล่างและด้านบนต่างกันเพียง 83.4 ซม. โดยมีบันไดทั้งหมดเพียง 5 ขั้นเท่านั้น เชื่อมระหว่างชั้นใต้ดิน B2 ของห้าง More’s และชั้นใต้ดิน B2 ของ ศูนย์การค้า Azalea Mall  

3.บันไดเลื่อนที่ ‘เก่า’ ที่สุดในโลก

‘บันไดเลื่อนไม้ของแมซี่’ (Macy) สร้างขึ้นเมื่อปี 1902 ในห้างที่ใหญ่ที่สุดในโลก Macy's Herald Square และยังเป็นอาคารแห่งแรกในโลกที่มีบันไดเลื่อนสมัยใหม่อีกด้วย โดยในปัจจุบันเรายังคงเห็นบันไดเลื่อนนี้เปิดใช้งานอยู่ 

แต่ในปี 2015 บันไดเลื่อนอายุ 120 กว่าปีที่ทำจากไม้โอ๊คและไม้แอชที่แข็งแรงก็ถูกปรับปรุง ชิ้นส่วนกลไกได้รับการอัพเกรดและมีมาตรการความปลอดภัยที่ทันสมัย จากนั้นในเดือนตุลาคม 2016 บันไดเลื่อนไม้ก็ถูกแทนที่ด้วยบันไดโลหะโดยมีเพียง 2 ชั้นบนสุดเท่านั้นที่ยังคงเป็นไม้อยู่  

4.บันไดเลื่อนแบบ ‘โค้ง’ ก็มี

ปกติเราจะเคยเห็นแต่บันไดเลื่อนที่เป็นแนวดิ่งและตรง แต่ Mitsubishi Electric จากประเทศญี่ปุ่นเป็นบริษัทเดียวที่ผลิตบันไดเลื่อนแบบเกลียวได้ตั้งแต่ปี 1985 

บันไดเลื่อนแบบเกลียวที่เก่าแก่ที่สุดและเป็นที่รู้จักกันดีนั้นถูกทดลองในปี 1906 โดย เจสซี่ เรโน ที่สถานีรถไฟใต้ดิน Holloway Road ในลอนดอน ประเทศอังกฤษ แต่ทว่ามันยังไม่เคยถูกนำไปใช้งานสาธารณะและถูกลืมมานานหลายทศวรรษ 


 
จนกระทั่งในปี 1985 ที่ทาง Mitsubishi Electric ประสบความสำเร็จในการพัฒนาบันไดเลื่อนแบบเกลียว/โค้งและตั้งแต่นั้นเป็นต้นมาก็จำหน่ายเฉพาะในญี่ปุ่นเท่านั้น รวมถึงประเทศอื่นๆ ด้วย และในปีเดียวกัน บันไดเลื่อนแบบเกลียวตัวแรกก็ถูกติดตั้งที่ศูนย์แสดงสินค้านานาชาติในโอซาก้า ประเทศญี่ปุ่น 

ต่อมาในปี 1988 Mitsubishi Electric ได้ติดตั้งบันไดเลื่อนแบบเกลียวตัวแรกในสหรัฐฯ ที่ศูนย์การค้าซานฟรานซิสโกในรัฐแคลิฟอร์เนีย และจวบจนปัจจุบัน Mitsubishi Electric ก็ยังคงเป็นผู้ผลิตบันไดเลื่อนแบบเกลียวรายเดียวในโลกด้วย 

5.หนึ่งในบันไดเลื่อนที่ ‘อันตราย’ ที่สุดในโลกก็คือ…?

หลายคนที่เคยไปเมืองเมลเบิร์น ออสเตรเลีย อาจจะทราบกันดีว่าบันไดเลื่อนรถไฟใต้ดินที่สถานีรัฐสภา (Parliament Station) โดยสร้างขึ้นในปี 1983 ซึ่งถูกขนานนามว่าเป็น ‘บันไดเลื่อนที่ยาวที่สุดในซีกโลกใต้’ ด้วยความยาว 30 เมตรและใช้เวลาโดยเฉลี่ย 1 นาที 30 วินาทีในการลง (ถ้าคุณไม่ลื่นล้มเสียก่อน) 

บันไดเลื่อนของสถานีรถไฟที่พลุกพล่านที่สุดแห่งนี้มักจะเกิดอุบัติเหตุขึ้น 2-3 เหตุการณ์ต่อสัปดาห์ โดยในช่วงทศวรรษที่ผ่านมาเกิดอุบัติเหตุบันไดเลื่อนมากกว่า 600 ครั้ง และส่วนใหญ่เกิดขึ้นที่สถานีรัฐสภา  

เนื่องจากสถานีดังกล่าวมีบันไดเลื่อนที่ยาวที่สุดในซีกโลกใต้ และจากการศึกษาพบว่าแสง สี และการออกแบบบันไดอาจทำให้ผู้โดยสารเสียสมาธิ 

ทั้งนี้ พบว่า 

• 44% ของผู้คนหงายหลังขณะกำลังก้าวขึ้นบันไดเลื่อนที่กำลังเคลื่อนที่ 
• 22% ของผู้คนหกล้มไปข้างหน้าขณะที่บันไดเลื่อนกำลังเลื่อนลง 
• 28% ของผู้คนหกล้มกลางคันทั้งๆ ที่ขึ้นบันไดเลื่อนและทรงตัวได้แล้ว