แหกทุกทฤษฎีที่เคยมี! ถ้าไม่ใช่ ‘ทาส’ แล้วใครเป็นคนสร้าง ‘พีระมิด’ กันแน่?

ทฤษฎีสมคบคิดเกี่ยวกับ ‘ใครเป็นคนสร้างพีระมิด’ ถูกนำมาเล่าต่อปากต่อปากอย่างไม่มีที่สิ้นสุด บ่อยครั้งเรามักจะได้ยินว่าการก่อสร้างเหล่านี้เกี่ยวข้องกับสรรพสิ่งหลายอย่าง เช่น เอเลียนโบราณ คนที่มีร่างเป็นกิ้งก่า องค์กรฟรีเมสัน (สมาคมของผู้ช่างขบคิดที่กระจายตัวอยู่ทั่วยุโรปตลอดศตวรรษที่ 18 ซึ่งเชื่อกันว่าอยู่เบื้องหลังองค์กรต่างๆ และเหตุการณ์สำคัญในโลก) หรือแม้กระทั่งเทคโนโลียีที่ถูกลืม แน่นอนว่านักวิทยาศาสตร์พยายามต่อสู้กับแนวคิดที่ไม่มีมูลเหล่านี้ จนกระทั่งแนวคิดล่าสุดที่เพิ่งหาคำตอบได้คือ ‘พีระมิดไม่ได้ถูกสร้างโดยทาส’ อย่างที่เราเคยเข้าใจกัน  

มีหลักฐานที่บ่งชี้ว่าคนงานที่สร้างพีระมิดเป็นคนท้องถิ่นที่ได้รับค่าจ้างและกินอาหารดีๆ ที่กล้าพูดเช่นนี้ก็เพราะว่านักโบราณคดีได้ค้นพบหลุมฝังศพและสัญญาณต่างๆ เกี่ยวกับวิถีชีวิตของพวกเขาในที่ที่พวกเขาเคยอาศัยอยู่นั่นเอง

ชีวิตของคนงาน(ก่อสร้าง)พีระมิด 

ในปี 1990 มีการค้นพบหลุมศพเล็กๆ จำนวนมากสำหรับคนงานที่สร้างพีระมิด ซึ่งอยู่ไม่ไกลจากหลุมศพของฟาโรห์ แน่นอนว่ามันเป็นเรื่องที่น่าประหลาดใจ โดยในหลุมนักโบราณคดีค้นพบสิ่งของจำเป็นสำหรับพวกเขาที่จะนำทางไปสู่ชีวิตหลังความตาย ซึ่งมันดูเป็นปัจจัยที่คนเป็นทาสไม่น่าจะได้รับ 

แต่นั่นไม่ใช่ทั้งหมดที่พวกเขาค้นพบ นักโบราณคดีใช้เวลาหลายปีไปกับการขุดค้นอาคารหลังใหญ่ ที่คิดว่าเคยเป็นบ้านชั่วคราวของคนงานหลายพันคน ซึ่งเรียกกันว่า Heit el-Ghurab และน่าจะเป็นส่วนหนึ่งของเมืองท่าริมแม่น้ำไนล์ ที่มีการนำเข้าอาหารและเสบียงต่างๆ รวมถึงวัสดุก่อสร้างพีระมิดสำหรับคนงาน

นอกจากนี้ ภายในซากปรักหักพังของอาคาร มีหลักฐานเกี่ยวกับค่ายทหารขนาดใหญ่ที่มีคนงานมากถึง 1,600 คนสามารถนอนด้วยกันได้ และมีซากอาหารจำพวกขนมปัง และเนื้อสัตว์อย่าง วัว แพะ แกะ และปลาเป็นจำนวนมากที่คาดว่าพวกเขาเป็นคนกินอีกด้วย  

ไม่ได้มีแค่ซากอาหารที่ช่วยยืนยันความเป็นอยู่ที่ดี นักโบราณคดียังพบกับสิ่งที่เปรียบเสมือนภาพ ‘กราฟฟิตี’ ของคนงาน ซึ่งมีเครื่องหมายต่างๆ ในภาษาอียิปต์ซ่อนอยู่ตามบล็อกในพีระมิด และไม่ได้ตั้งใจจะให้ใครเห็น พวกเขาบันทึกชื่อของแก๊งค์ต่างๆ รวมถึง ‘คนขี้เมาแห่งเมนคูเร (Menkaure)’ และ ‘ผู้ติดตามมงกุฎสีขาวอันทรงอำนาจแห่งคูฟู (Khufu)’ ซึ่งทั้ง 2 แก๊ง์นี้ได้รับการตั้งชื่อตามฟาโรห์ในลำดับสมัยของพวกเขา ขณะที่เครื่องหมายอื่นๆ สื่อความหมายถึงเมืองและภูมิภาคในอียิปต์ บางอันก็เป็นเหมือนมาสคอตแทนตัวคนงาน เช่น สัตว์ต่างๆ อย่างนกไอบิส

อักษรอียิปต์โบราณเหล่านี้เป็นเหมือนการชี้นำนักโบราณคดีว่าคนงานพวกนี้มาจากไหน ชีวิตของพวกเขาเป็นอย่างไร และพวกเขาทำงานให้ใคร ซึ่งไม่มีสัญญาณอะไรเลยที่บ่งบอกว่าพวกเขาเป็นทาสหรือแรงงานต่างด้าว ขณะที่มีหลักฐานมากมายเกี่ยวกับการ ‘จัดเก็บภาษีแรงงาน’ ทั่วอียิปต์โบราณ นั่นทำให้นักวิจัยบางคนบอกว่า คนงานอาจหมุนเวียนไปตามสถานที่ที่ก่อสร้าง แต่ถึงอย่างนั้นก็ยังไม่เป็นที่ชัดเจนว่าคนงานเหล่านั้นถูกบังคับหรือไม่

แล้วทำไมผู้คนถึงคิดว่าพีระมิดถูกสร้างโดยทาส?

ดูเหมือนว่า ‘เฮโรโดทุส’ นักประวัติศาสตร์ชาวกรีก ที่บางครั้งเขาก็ถูกเรียกว่า ‘บิดาแห่งประวัติศาสตร์’ และบางครั้งก็ถูกเรียกว่าเป็น ‘บิดาแห่งการโกหก’ เป็นคนแรกที่เสนอแนวคิดดังกล่าว เนื่องจากเขาอ้างว่าได้ไปเที่ยวที่อียิปต์แล้วเขียนว่า พีระมิดถูกสร้างโดยทาส แต่จริงๆ แล้วช่วงเวลาที่เขามีชีวิตอยู่นั้นห่างจากช่วงเวลาจริงๆ (ที่ก่อสร้างพีระมิด) เป็นพันๆ ปี

ต้นกำเนิดของตำนานทาสสร้างพีระมิดอีกอย่างหนึ่งมาจากเรื่องเล่าของชาวยิว - คริสเตียนที่มีเรื่องเล่ามาอย่างยาวนานว่าชาวยิวตกเป็นทาสในอียิปต์ ดังเรื่องราวที่ถ่ายทอดออกมาในหนังสือชื่อ Exodus ของโมเสส 

แนวคิดพวกนี้ส่งต่อมาถึง ‘ฮอลลีวูด’ จนเกิดเป็นภาพยนตร์เรื่อง The Ten Commandments ของ เซซิล บี. เดอไมล์ (Cecil B. DeMille) ที่ฉายครั้งแรกในปี 1923 และรีเมคใหม่ในปี 1956 นำเสนอเรื่องราวของชาวอิสราเอล ที่ถูกกดขี่และถูกบังคับให้สร้างพีระมิดสำหรับฟาโรห์

กระทั่งในปี 2014 ภาพยนตร์เรื่อง Exodus: Gods and Kings ของริดลีย์ สก็อต นำเสนอมุมมองของการปลดปล่อยชาวยิวจากการเป็นทาสขณะที่พวกเขากำลังสร้างพีระมิด ซึ่งอียิปต์สั่งแบนภาพยนตร์เรื่องนี้เนื่องจาก ‘ความไม่ถูกต้องทางประวัติศาสตร์’ และผู้คนในอียิปต์ต่างออกมาพูดต่อต้านภาพยนตร์ฮอลลีวูดซ้ำแล้วซ้ำเล่าเกี่ยวกับการเล่าถึงเรื่องพระคัมภีร์ไบเบิลที่ว่าชาวยิวสร้างเมืองอียิปต์ แม้แต่ภาพยนตร์แอนิเมชันของ Dream Works เรื่อง The Prince of Egypt ในปี 1998 ก็ได้รับเสียงวิพากษ์วิจารณ์อย่างมากจากการอ้างถึงโมเสสและทาสชาวยิวที่ถูกบังคับให้ทำการก่อสร้าง 

จริงๆ แล้วนักโบราณคดีไม่เคยพบหลักฐานเกี่ยวกับเรื่องราวในพระคัมภีร์ไบเบิลที่ว่าชาวยิวถูกคุมขังในอียิปต์ และถึงแม้ว่าชาวยิวจะถูกคุมขังในอียิปต์ แต่ก็ไม่น่าเป็นไปได้อย่างยิ่งที่พวกเขาจะสร้างพีระมิด เนื่องจากพีระมิดอันสุดท้ายที่ถูกสร้างขึ้น สร้างขึ้นเมื่อประมาณ 3,500 ปีที่แล้ว นั่นเป็นเวลาหลายร้อยปีก่อนที่ชาวยิวหรือชาวอิสราเอลจะปรากฏ นอกจากนี้ยังเป็นเวลาหลายศตวรรษก่อนที่จะมีการอ้างถึงชาวยิวที่เก่าแก่ที่สุดในอียิปต์บนจารึกเมร์เนปทาห์ (Victory Stele of Merneptah) 

ยังมีเรื่องราวอีกมากมายที่นักโบราณคดีต้องเรียนรู้ เกี่ยวกับผู้คนที่สร้างพีระมิด ตลอดจนการจัดการแผนการสร้างต่างๆ แต่ก็เป็นเรื่องง่ายที่จะเปิดเผยเรื่องราวนี้ออกไปว่า ‘จริงๆ แล้วพีระมิดมันก็ถูกสร้างโดยคนอียิปต์นี่แหละ’