ก่อนหน้านี้ภาพยนตร์หลายๆ เรื่องมักจะมีฉากที่ความทรงจำของตัวละครฉายย้อนกลับมาให้ได้เห็นอีกครั้งก่อนที่จะเสียชีวิต เช่น ในเรื่อง Vanilla Sky ที่ตัวละครของ ทอม ครูซ กระโดดมลงมาจากตึกและในขณะที่ร่างกำลังร่วงสู่พื้นเขาก็เห็นภาพของตัวเองในวัยเด็ก เห็นพ่อแม่ สุนัข และผู้หญิงที่เขารัก และ Armageddon ที่ตัวละครที่แสดงโดย บรูซ วิลลิส เห็นภาพความทรงจำเกี่ยวกับลูกสาวและภรรยาก่อนที่จะเสียชีวิตอยู่นอกโลก
ตอนนี้มีข้อมูลทางวิทยาศาสตร์ยืนยันแล้วว่า สมองของเราจะฉายภาพความทรงจำต่างๆ ในช่วงวินาทีก่อนที่เราจะจากโลกนี้ไป
ข้อมูลนี้ได้มาจากความบังเอิญในขณะที่ทีมแพทย์กำลังตรวจคลื่นไฟฟ้าสมอง (EEG) ของคนไข้วัย 87 ปีรายหนึ่งที่ป่วยเป็นโรคลมชัก แต่ในระหว่างที่กำลังสแกนสมองอยู่นั้นผู้ป่วยเกิดหัวใจวายและเสียชีวิตกะทันหัน แต่เครื่องสแกนก็ยังทำงานต่อ ทำให้นักวิทยาศาสตร์มองเห็นคลื่นสมองของคนไข้รายนี้ตลอดช่วงวินาทีสุดท้ายของชีวิต นับเป็นครั้งแรกที่นักวิทยาศาสตร์สามารถเห็นกิจกรรมของสมองของมนุษย์ที่กำลังจะเสียชีวิต
ผลการศึกษาที่ตีพิมพ์ในวารสาร Frontiers in Aging Neuroscience ระบุว่า ทีมนักประสาทวิทยาซึ่งนำโดย ราอูล วิเซนเต จากมหาวิทยาลัยตาร์ตูในเอสโตเนียพบว่า สมองจะฉายภาพความทรงจำต่างๆ ในช่วง 30 วินาทีก่อนและหลังหัวใจหยุดเต้น โดยพบว่าคลื่นสมองในช่วงดังกล่าวจะคล้ายกับคลื่นสมองในเวลาที่เราทำกิจกรรมที่ต้องใช้กระบวนการทางความคิดความเข้าใจอย่างเข้มข้น เช่น การทำสมาธิ การฝัน หรือการระลึกถึงความทรงจำ
อัจมาล เซมมาร์ หนึ่งในผู้เขียนผลการวิจัยระบุว่า “นี่คือเหตุผลว่าทำไมมันจึงเกิดขึ้นยาก เพราะเราไม่สามารถวางแผนไว้ก่อน ไม่มีคนที่สุขภาพดีคนไหนทำ EEG ก่อนสียชีวิต และในกรณีคนที่ป่วยเราก็ไม่สามารถล่วงรู้ได้ว่าพวกเขาจะเสียชีวิตเมื่อใดเพื่อบันทึกสัญญาณเหล่านี้”
“ถ้าให้มองในทางปรัชญา ผมขอเดาว่าถ้าสมองจะฉายภาพย้อน มันก็น่าจะเป็นการนึกถึงสิ่งดีๆ มากกว่าสิ่งไม่ดี แต่สิ่งที่น่าจดจำก็แตกต่างกันไปในแต่ละบุคคล”
แม้ว่านี่จะเป็นครั้งแรกที่มีการพิสูจน์ในมนุษย์ แต่แนวคิดเรื่องที่สมองฉายย้อนภาพความทรงจำนี้มีมานานแล้ว อาทิ จากคนที่รอดมาจากประสบการณ์เฉียดตาย (ตอนที่สมองเข้าสู่การเตรียมพร้อมสำหรับความตาย) และก่อนหน้านี้ในปี 2013 ก็มีการวิจัยนี้ในหนูทดลองที่สุขภาพดี ซึ่งนักวิจัยในสหรัฐฯ ก็พบว่าระดับคลื่นสมองของหนูสูงในวินาทีที่หนูตายจนกระทั่ง 30 วินาทีหลังจากหัวใจหยุดเต้น เช่นเดียวกับที่พบในสมองของคนไข้โรคลมชักข้างต้น
อย่างไรก็ดี นักวิจัยยังไม่สามารถสรุปได้ว่าเหตุใดสมองคนเราถึงฉายภาพความทรงจำ สำหรับตอนนี้ ดูเหมือนว่าความทรงจำต่างๆ ที่ย้อนกลับมา ความรู้สึกพ้นจากโลกียวิสัย และความสุขในบั้นปลาย จะเป็นของขวัญชิ้นสุดท้ายที่โลกมอบให้ก่อนที่เราจะจากไป
ตอนนี้มีข้อมูลทางวิทยาศาสตร์ยืนยันแล้วว่า สมองของเราจะฉายภาพความทรงจำต่างๆ ในช่วงวินาทีก่อนที่เราจะจากโลกนี้ไป
ข้อมูลนี้ได้มาจากความบังเอิญในขณะที่ทีมแพทย์กำลังตรวจคลื่นไฟฟ้าสมอง (EEG) ของคนไข้วัย 87 ปีรายหนึ่งที่ป่วยเป็นโรคลมชัก แต่ในระหว่างที่กำลังสแกนสมองอยู่นั้นผู้ป่วยเกิดหัวใจวายและเสียชีวิตกะทันหัน แต่เครื่องสแกนก็ยังทำงานต่อ ทำให้นักวิทยาศาสตร์มองเห็นคลื่นสมองของคนไข้รายนี้ตลอดช่วงวินาทีสุดท้ายของชีวิต นับเป็นครั้งแรกที่นักวิทยาศาสตร์สามารถเห็นกิจกรรมของสมองของมนุษย์ที่กำลังจะเสียชีวิต
ผลการศึกษาที่ตีพิมพ์ในวารสาร Frontiers in Aging Neuroscience ระบุว่า ทีมนักประสาทวิทยาซึ่งนำโดย ราอูล วิเซนเต จากมหาวิทยาลัยตาร์ตูในเอสโตเนียพบว่า สมองจะฉายภาพความทรงจำต่างๆ ในช่วง 30 วินาทีก่อนและหลังหัวใจหยุดเต้น โดยพบว่าคลื่นสมองในช่วงดังกล่าวจะคล้ายกับคลื่นสมองในเวลาที่เราทำกิจกรรมที่ต้องใช้กระบวนการทางความคิดความเข้าใจอย่างเข้มข้น เช่น การทำสมาธิ การฝัน หรือการระลึกถึงความทรงจำ
อัจมาล เซมมาร์ หนึ่งในผู้เขียนผลการวิจัยระบุว่า “นี่คือเหตุผลว่าทำไมมันจึงเกิดขึ้นยาก เพราะเราไม่สามารถวางแผนไว้ก่อน ไม่มีคนที่สุขภาพดีคนไหนทำ EEG ก่อนสียชีวิต และในกรณีคนที่ป่วยเราก็ไม่สามารถล่วงรู้ได้ว่าพวกเขาจะเสียชีวิตเมื่อใดเพื่อบันทึกสัญญาณเหล่านี้”
“ถ้าให้มองในทางปรัชญา ผมขอเดาว่าถ้าสมองจะฉายภาพย้อน มันก็น่าจะเป็นการนึกถึงสิ่งดีๆ มากกว่าสิ่งไม่ดี แต่สิ่งที่น่าจดจำก็แตกต่างกันไปในแต่ละบุคคล”
แม้ว่านี่จะเป็นครั้งแรกที่มีการพิสูจน์ในมนุษย์ แต่แนวคิดเรื่องที่สมองฉายย้อนภาพความทรงจำนี้มีมานานแล้ว อาทิ จากคนที่รอดมาจากประสบการณ์เฉียดตาย (ตอนที่สมองเข้าสู่การเตรียมพร้อมสำหรับความตาย) และก่อนหน้านี้ในปี 2013 ก็มีการวิจัยนี้ในหนูทดลองที่สุขภาพดี ซึ่งนักวิจัยในสหรัฐฯ ก็พบว่าระดับคลื่นสมองของหนูสูงในวินาทีที่หนูตายจนกระทั่ง 30 วินาทีหลังจากหัวใจหยุดเต้น เช่นเดียวกับที่พบในสมองของคนไข้โรคลมชักข้างต้น
อย่างไรก็ดี นักวิจัยยังไม่สามารถสรุปได้ว่าเหตุใดสมองคนเราถึงฉายภาพความทรงจำ สำหรับตอนนี้ ดูเหมือนว่าความทรงจำต่างๆ ที่ย้อนกลับมา ความรู้สึกพ้นจากโลกียวิสัย และความสุขในบั้นปลาย จะเป็นของขวัญชิ้นสุดท้ายที่โลกมอบให้ก่อนที่เราจะจากไป
