นักวิชาการชี้ไทยเสี่ยงพึ่งพา ‘พี่ใหญ่จีน’ มากเกินไป

นักวิชาการมอง ความสำเร็จทางการทูตกับจีนของนายกฯ เศรษฐาสำคัญกับโชคชะตาทางการเมืองในอนาคตของอดีตนักธุรกิจอสังหาริมทรัพย์รายนี้มาก 

เปรม สิงห์ กิลล์ นักวิชาการไทยเขียนบทความแสดงความคิดเห็นใน Channel News Asia ว่า นับตั้งแต่นั่งเก้าอี้นายกรัฐมนตรีเมื่อเดือนสิงหาคม เศรษฐา ทวีสิน ก็เดินหน้ากระชับความสัมพันธ์กับจีนอย่างแข็งขัน หนึ่งในการพบปะครั้งแรกๆ คือ การพบกับเอกอัครราชทูตจีน ซึ่งเป็นการวางรากฐานสำหรับภารกิจทางการทูตในเวลาต่อมาเพื่อทำให้สองชาติใกล้ชิดกันมากขึ้น 

ท่าทีที่สำคัญและเป็นสัญลักษณ์ในการกระชับความสัมพันธ์เหล่านั้นคือ การเริ่มใช้วีซ่าฟรีสำหรับนักท่องเที่ยวชาวจีนที่มาเยือนประเทศไทยในเดือนกันยายน โดยนายกฯ เศรษฐาเดินทางไปต้อนรับนักท่องเที่ยวจีนกลุ่มแรกด้วยตัวเอง แสดงให้เห็นถึงความสำคัญของนักท่องเที่ยวกลุ่มนี้ต่อเศรษฐกิจของประเทศไทยที่ต้องพึ่งพาการท่องเที่ยวเป็นหลัก 

ก่อนหน้านี้ นายกฯ เศรษฐายังเดินทางเยือนจีนเพื่อเข้าร่วมการประชุม Belt and Road Forum for International Cooperation ครั้งที่ 3 การเดินทางเยือนประเทศอื่นนอกอาเซียนครั้งแรกนี้ ตอกย้ำถึงความสำคัญของรัฐบาลเพื่อไทยชุดใหม่ที่ผูกพันกับความสัมพันธ์ไทย-จีน นายกฯ เศรษฐายังเชิญชวนประธานาธิบดี สีจิ้นผิง ของจีนให้เดินทางเยือนประเทศไทยด้วย 

เลือดข้นกว่าน้ำ? 

จีนกับไทยมีความสัมพันธ์กันทางเศรษฐกิจอย่างใกล้ชิดมายาวนาน โดยมีความสัมพันธ์ทางการทูตกันตั้งแต่เดือนกรกฎาคม 1975  

ระหว่างที่นายกฯ เศรษฐาเดินทางเยือนจีน ไทยได้ลงนามความตกลงทวิภาคีหลายฉบับครอบคลุมหลายภาคส่วน รวมทั้งโครงสร้างพื้นฐาน การค้า และการแลกเปลี่ยนวัฒนธรรม ผลลัพธ์สำคัญประการหนึ่งของการเยือนครั้งนี้คือ การมุ่งเน้นไปที่โครงการริเริ่มสีเขียวและโครงการรถไฟความเร็วสูง 

ความมุ่งมั่นของประเทศไทยในการอนุรักษ์สิ่งแวดล้อมปรากฏชัดเจน และประเทศไทยแสวงหาการลงทุนจากจีนเพื่อบรรลุเป้าหมายเหล่านี้ ประสบการณ์ของจีนในการพัฒนารถไฟความเร็วสูงทำให้จีนเป็นพันธมิตรที่มีคุณค่าสำหรับโครงการรถไฟความเร็วสูงของไทย 

ด้านบวกของความสัมพันธ์อย่างใกล้ชิดกับจีนนั้นชัดเจน การลงทุนของจีนในโครงการสีเขียวของไทยสามารถเร่งการเปลี่ยนแปลงของไทยไปสู่เศรษฐกิจที่ยั่งยืนและเป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม ลดการปล่อยคาร์บอน และอนุรักษ์ความงดงามทางธรรมชาติและทรัพยากรของประเทศไทยได้อย่างมาก  

นอกจากนี้ การสนับสนุนโครงการรถไฟความเร็วสูงก็สำคัญกับการยกระดับโครงสร้างพื้นฐาน การเชื่อมต่อ และเครือข่ายการคมนาคมของไทย ระบบรถไฟที่มีประสิทธิภาพสามารถกระตุ้นการพัฒนาเศรษฐกิจ ปรับปรุงลอจิสติกส์ และกระตุ้นทั้งการค้าในและนอกประเทศ

ในขณะที่จีนและไทยอาจมีลักษณะเป็นพี่น้องกันในบริบทของการทูตระหว่างประเทศ แต่บางครั้งความสัมพันธ์แบบพี่น้องก็มีความซับซ้อน ความร่วมมือที่แน่นแฟ้นกับจีนก็ใช่ว่าจะไม่มีความท้าทาย

นายกฯ เศรษฐาพูดชัดเจนว่าเศรษฐกิจไทยจำเป็นต้องได้รับการกระตุ้นเพื่อเพิ่มความเติบโต ขจัดหนี้ครัวเรือน และปรับปรุงความเป็นอยู่ เศรษฐกิจไทยขยายตัวเพียง 1.8% ไตรมาสที่ 2 จากปีก่อนหน้า ขณะที่หนี้ครัวเรือนพุ่งขึ้นมาที่ 90.6% ของจีดีพี 

เศรษฐกิจของจีนก็กำลังอยู่ภายใต้แรงกดดันเช่นกันจากความท้าทายต่างๆ ตั้งแต่วิกฤตอสังหาริมทรัพย์ คนรุ่นใหม่มีอัตราว่างงานสูง และความตึงเครียดด้านการค้ากับสหรัฐฯ เศรษฐกิจจีนที่ชะลอตัวอาจกระทบต่อความสามารถในการลงทุนก้อนใหญ่ และเนื่องจากจีนเป็นหนึ่งในหุ้นส่วนการค้าและการลงทุนหลักของไทย สุขภาพเศรษฐกิจจีนจึงกระทบกับไทยโดยตรง เศรษฐกิจที่ชะลอตัวของจีนอาจส่งผลกระทบร้ายแรงกับเศรษฐกิจไทย ที่อาจนำมาสู่การส่งออกที่ลดลงและกระทบต่อความเป็นอยู่ของคนไทย 

นอกจากนี้ ความใกลชิดระหว่างไทยกับจีนอาจเพิ่มความกังวลให้สหรัฐฯ ซึ่งเป็นพันธมิตรและหุ้นส่วนด้านการค้าหลักของไทย สหรัฐฯ กระตือรือร้นในการรักษาอิทธิพลของตัวเองในภูมิภาค และความสัมพันธ์ระหว่างไทยกับจีนที่เติบโตขึ้นอาจถูกมองว่าน่าสงสัย การจัดการเรื่องนี้อาจเป็นเรื่องท้าทายอย่างยิ่งท่ามกลางการแข่งขันเชิงกลยุทธ์ในความสัมพันธ์สหรัฐฯ-จีน 

วาระการเมืองส่วนตัวของนายกฯ เศรษฐา 

Channel News Asia ระบุว่า สำหรับนายกฯ เศรษฐา ความสำเร็จทางการทูตกับจีนของเขาสำคัญกับโชคชะตาทางการเมืองในอนาคตของอดีตนักธุรกิจอสังหาริมทรัพย์รายนี้มาก 

นายกฯ เศรษฐาถือเป็นมือใหม่ทางการเมือง 2 เดือนแรกของการนั่งเก้าอี้นายกฯ เต็มไปด้วยงานหิน เมื่อต้นเดือนที่ผ่านมาเขาต้องจัดการกับเหตุเด็ก 14 กราดยิงที่สยามพารากอนที่มีนักท่องเที่ยวจีนเสียชีวิต 1 ด้วย ทั้งยังต้องเผชิญเสียงคัดค้านจากฝ่ายค้านกรณีนโยบายเศรษฐกิจที่เลื่อนลอย ไปจนถึงเผชิญแรงกดดันจากนโยบายดิจิทัลวอลเล็ตมูลค่ากว่า 15,000 ดอลลาร์สหรัฐ ซึ่งฝ่ายที่ไม่เห็นด้วยบอกว่าการใช้จ่ายเงินก้อนใหญ่ขนาดนี้จะเพิ่มพูนหนี้สาธารณะและกระทบกับความมั่นคงทางการเงินของไทยในระยะยาว 

การแสดงท่าทีเออออห่อหมกกับมหาอำนาจอย่างจีน โดยเฉพาะอย่างยิ่งโครงการริเริ่มเกี่ยวกับสิ่งแวดล้อม อาจส่งเสริมภาพลักษณ์และความนิยมของเขาในบ้านตัวเอง และหากข้อตกลงที่ลงนามกันระหว่างที่เขาเยือนจีนถูกเปลี่ยนเป็นผลประโยชน์ที่จับต้องได้สำหรับไทย ก็อาจเพิ่มโอกาสในการได้รับเลือกตั้งกลับมา 

การทำความเข้าใจว่าแต่ละภาคส่วนของไทย รวมทั้งผู้นำธุรกิจ นักเคลื่อนไหวด้านสิ่งแวดล้อม ประชาชนทั่วไป และฝ่ายตรงข้ามทางการเมือง มองการคบค้ากับจีนอย่างไรถือเป็นเรื่องสำคัญ ผู้นำธุรกิจอาจมองเห็นโอกาสทางธุรกิจ ส่วนนักเคลื่อนไหวไหวด้านสิ่งแวดล้อมอาจให้ความสำคัญกับผลกระทบต่อระบบนิเวศ 

และความคิดเห็นของประชาชนทั่วไปเกี่ยวกับผลประโยชน์ที่จับต้องได้อาจส่งผลต่อการตัดสินใจทางการเมืองของพวกเขา 

Photo by Xinhua