‘เรือนจำ’ หรือ ‘โรงแรม’ สวรรค์ของนักโทษ (?)
เรามักจะมีภาพจำว่า ‘เรือนจำ’ เป็นสถานที่ที่ต้องมีกำแพงสูงๆ รายล้อมด้วยลวดหนาม มองจากภายนอกแล้วดูอึมครึมไร้ชีวิตชีวา แต่ใดๆ ในโลกล้วนไม่เหมือนกันเสมอไปเมื่อมีคุกแห่งหนึ่งในเวเนซุเอลานั้นแทบจะไม่เหมือนเรือนจำเลยด้วยซ้ำ เพราะมีสิ่งอำนวยความสะดวกมากมาย และยังถูกควบคุมดูแลโดยหัวหน้าแก๊งอันธพาลใหญ่ ‘เตรน เด อรากวา’ (Tren de Aragua)
เมื่อวันพุธ (20 ก.ย.) ที่ผ่านมา แก๊งอันธพาลดังกล่าวถูกกองกำลังทหารเวเนซุเอลาราว 11,000 นายยึดอำนาจคืนแล้ว ในแถลงการณ์ระบุว่า เจ้าหน้าที่สามารถควบคุมเรือนจำได้ทั้งหมด โดยปฏิบัติการดังกล่าวได้ทำลาย ‘ศูนย์กลางการสมรู้ร่วมคิดและอาชญากรรม’ ขณะที่ประธานาธิบดีนิโคลัส มาดูโร ก็ออกมายกย่องว่า “ถือเป็นความสำเร็จอันยิ่งใหญ่ในปัจจุบันสำหรับการต่อสู้กับองค์กรอาชญากรรม”
อย่างไรก็ดี ดูเหมือนว่านักโทษบางคนจะหลบหนีไปได้ระหว่างปฏิบัติการดังกล่าว แต่ในเวลาต่อมารัฐบาลก็ได้ประกาศปฏิบัติการระยะที่ 2 เพื่อค้นหาและจับกุมอาชญากรผู้ลี้ภัย โดยนักโทษ 6,000 คนที่ควบคุมตัวได้จะถูกย้ายไปยังเรือนจำอื่น
เรือนจำ = ฐานที่มั่นของแก๊งอันธพาล
ตลอด 10 ปีที่ผ่านมา เรือนจำโตโครอน (Tocoron prison) ซึ่งตั้งอยู่ในรัฐอรากวาทางตอนเหนือของประเทศได้กลายเป็นสำนักงานใหญ่ของแก๊งอันธพาลเตรน เด อรากวา โดยภายในเรือนจำนั้นจะแตกต่างจากที่อื่นๆ อย่างมาก เพราะมีสิ่งอำนวยความสะดวกไม่ต่างไปจากโรงแรมไม่ว่าจะเป็น สวนสัตว์ สระว่ายน้ำ ไนท์คลับ และห้องพนัน นอกจากนี้ยังมีข้าวของเครื่องใช้อย่างรถจักรยานยนต์ โทรทัศน์ เครื่องปรับอากาศ และไมโครเวฟอีกด้วย
เตรน เด อรากวา เป็นแก๊งอันธพาลท้องถิ่นทรงอำนาจที่สุดในเวเนซุเอลาที่มีสมาชิกถึง 5,000 คน ซึ่งมีส่วนเกี่ยวข้องกับอาชญากรรมทั่วประเทศและขยายวงกว้างไปยังประเทศเพื่อนบ้าน เช่น โคลอมเบีย เปรู ชิลี เป็นต้น โดยเกี่ยวข้องกับการลักพาตัว การปล้น การค้ายาเสพติด การค้าประเวณี การขู่กรรโชก การขุดทองที่ผิดกฎหมาย และมีบทบาทสำคัญในการลักลอบขนผู้โยกย้ายถิ่นฐาน
ทำไมแก๊งอันธพาลถึงยึดเรือนจำได้?
แก๊งเตรน เด กวา อยู่ภายใต้อำนาจของหัวหน้าแก๊งอาชญากรรมอย่าง ‘เฮคเตอร์ เกร์เรโร ฟลอเรส’ ซึ่งต้องโทษจำคุก 17 ปีฐานฆาตกรรมและค้ายาเสพติดในเรือนจำโตโครอน เกร์เรโรฉกฉวยโอกาสจากวิกฤติเศรษฐกิจและการเมืองของเวเนซุเอลาในช่วงทศวรรษที่ผ่านมาเพื่อขยายการดำเนินงาน และก่อตั้งพันธมิตรขึ้นมาจนขณะนี้ขยายอิทธิพลไปยังละตินอเมริกาอย่างน้อย 8 ประเทศแล้ว
ส่วนหนึ่งในปัจจัยต่างๆ ที่ช่วยให้แก๊งเตรน เด อารากวา แข็งแกร่งขึ้นก็คือ ‘การปฏิรูปเรือนจำเวเนซุเอลา’ เมื่อปี 2013 เพื่อปรับปรุงความปลอดภัยที่ไม่เคยถูกนำมาใช้ในเรือนจำโตโครอนเลย เกร์เรโรจึงเริ่มเก็บค่าคุ้มครองรายเดือนจากนักโทษแลกกับการอยู่ในเรือนจำอย่างปลอดภัย
รายได้ดังกล่าวนี้จึงนำไปสู่การสร้างโรงยิม สระว่ายน้ำ สนามเด็กเล่น และไนท์คลับภายในเรือนจำนั่นเอง ‘เรือนจำโตโครอนตกอยู่ในมือของแก๊งอันธพาลนี้โดยปริยาย’ “เรือนจำแห่งนี้เป็น ‘โรงแรม’ สำหรับหัวหน้าแก๊งที่มีทั้งธนาคาร สนามเบสบอล และร้านอาหาร” รอนนา ริซเกซ นักข่าวชาวเวเนซุเอลากล่าว
