เกษตรกรไทย ‘แดง ดอนสิงห์’ กำลังวิตกกังวลเรื่องครอบครัวที่มีสมาชิก 9 คน หลังราคาข้าวในฐานะประเทศผู้ส่งออกข้าวรายใหญ่อันดับ 2 ของโลกร่วงลงอย่างหนักในปีนี้ เนื่องจากอินเดียกลับมาส่งออกข้าวอีกครั้ง
ขณะเดียวกัน เธอยังกังวลเกี่ยวกับภาษีศุลกากรที่ประธานาธิบดีโดนัลด์ ทรัมป์ กำหนด ซึ่งอาจทำให้ความต้องการข้าวไทยในตลาดต่างประเทศที่มีมูลค่าสูงสุดลดลง และสร้างความปั่นป่วนในอุตสาหกรรมส่งออกข้าวที่มีมูลค่าหลายพันล้านดอลลาร์
“ปัญหาคือราคาข้าวต่ำมาก ขณะที่ต้นทุนอื่นๆ เช่น ปุ๋ยและค่าเช่าที่ดินสูงขึ้น... ฉันกำลังขาดทุน” แดง หญิงชราวัย 70 ปี กล่าว
ประเทศไทยเป็นหนึ่งในประเทศในภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ที่ได้รับผลกระทบหนักจากมาตรการของทรัมป์ โดยต้องเผชิญกับภาษีศุลกากร 36% หากการเจรจาไม่สำเร็จก่อนที่การพักการขึ้นภาษีของทรัมป์จะสิ้นสุดลงในเดือนกรกฎาคมนี้
“ถ้าสหรัฐฯ เก็บภาษี ข้าวหอมมะลิของเราจะแพงเกินกว่าจะแข่งขันได้” ชูเกียรติ โอภาสวงศ์ นายกกิตติมศักดิ์สมาคมผู้ส่งออกข้าวไทย กล่าว
ปีที่แล้ว ไทยส่งออกข้าวไปสหรัฐฯ 849,000 ตัน ส่วนใหญ่เป็นข้าวหอมมะลิ มูลค่า 28,030 ล้านบาท ขณะที่ในปี 2024 ไทยส่งออกข้าวรวม 9.94 ล้านตัน มูลค่า 225,650 ล้านบาท โดยสหรัฐฯ เป็นตลาดที่ใหญ่เป็นอันดับสามตามปริมาณ แต่เป็นตลาดที่สร้างรายได้สูงสุด
ภาษีศุลกากรของสหรัฐฯ อาจทำให้ราคาข้าวไทยพุ่งจาก 1,000 ดอลลาร์ต่อตัน เป็น 1,400–1,500 ดอลลาร์ต่อตัน ทำให้ผู้นำเข้าหันไปซื้อข้าวหอมจากเวียดนามที่ราคาถูกกว่าเพียง 580 ดอลลาร์ต่อตัน เนื่องจากต้นทุนการผลิตต่ำกว่าและเก็บเกี่ยวได้หลายรอบต่อปี
ชาวนาไทยเผชิญกับราคาข้าวในประเทศที่ลดลง 30% หลังอินเดียกลับมาส่งออกข้าวในเดือนกันยายน ซึ่งก่อนหน้านี้อินเดียครองส่วนแบ่ง 40% ของตลาดส่งออกข้าวโลกในปี 2022 นักวิเคราะห์ชี้ว่าไทยไม่สามารถลดราคาข้าวได้อีก “ต้นทุนการผลิตสูง ผลผลิตต่ำ หากลดราคาลง ชาวนาจะอยู่ไม่รอด” สมพร อิศวิลานนท์ นักเศรษฐศาสตร์อิสระด้านการเกษตร กล่าว
อุตสาหกรรมและชาวนากำลังหวังผลจากการเจรจาของคณะผู้แทนไทยนำโดย พิชัย ชุณหวชิร รัฐมนตรีว่าการกระทรวงการคลัง กับสหรัฐฯ
อย่างไรก็ตาม การส่งออกข้าวไทยลดลง 30% ในไตรมาสแรก เนื่องจากประเทศคู่ค้าชะลอการซื้อและอินเดียกลับมาส่งออกเพิ่มซัพพลาย คาดว่าการส่งออกจะลดลงในไตรมาสถัดไปเช่นกัน
ข้อเสนอของไทยในการเจรจา เช่น ลดภาษีนำเข้าข้าวโพดจากสหรัฐฯ จาก 73% เหลือ 0% อาจส่งผลกระทบต่อชาวนา เพราะข้าวโพดราคาถูกจะกดราคาข้าวหักและรำข้าวที่ใช้ในอาหารสัตว์ลงไปอีก
เมื่อวันที่ 8 เมษายน กลุ่มเกษตรกร 4 กลุ่ม รวมถึงโรงสีข้าว ได้ยื่นหนังสือถึงรัฐบาลขอให้สกัดการนำเข้าข้าวโพดและกากถั่วเหลืองจากสหรัฐฯ เพราะจะกระทบราคาพืชที่ใช้เป็นอาหารสัตว์ในประเทศ ทั้งนี้ รัฐบาลรับปากว่าการเจรจาจะไม่กระทบอุตสาหกรรมภายในประเทศ
แต่สำหรับแดง การตัดสินใจที่เกิดขึ้นไกลในอีกซีกโลก อาจทำให้ชีวิตของเธอตกอยู่ในความเสี่ยง “ลูกๆ ของฉันติดตามข่าว พวกเขาบอกว่า ‘ถ้าเป็นแบบนี้ต่อไป เราคงอยู่ไม่รอดหรอกแม่’” แดง กล่าว
(Photo by MADAREE TOHLALA / AFP)
