องค์การอนามัยโลก (WHO) กำลังเรียกร้องให้ประเทศต่างๆ ลงนามในสนธิสัญญาเรื่อง ‘การระบาดใหญ่’ โดยเตือนว่า ‘การระบาดครั้งถัดไปอาจมีสาเหตุจากโรคร้ายแรงกว่าโรคโควิด 20 เท่า’
เมื่อสัปดาห์ที่แล้ว ดร.เตโวโดรส เกเบรเยซุส ผู้อำนวยการใหญ่ของ WHO ได้เรียกร้องในที่ประชุม ‘World Economic Forum’ ณ ดาวอส สวิตเซอร์แลนด์ ให้เพิ่มความร่วมมือระหว่างประเทศต่างๆ เพื่อระงับการระบาดก่อนที่จะมีการแพร่ระบาดไปทั่วโลก
โลกต้องเตรียมตัว ‘โรค X’ อาจระบาดใหญ่อีก!
ขณะนี้ WHO กำลังเตรียมพร้อมสำหรับ ‘โรค X’ (Disease X) ซึ่งเป็นเชื้อโรคที่อาจก่อให้เกิดการระบาดใหญ่ครั้งต่อไป และถือว่ามีความเสี่ยงพอๆ กับไววรัสอีโบลา โรคซาร์ส หรือซิกา
ดร.เกเบรเยซุสกล่าวเสริมในการประชุมสุดยอดที่ดาวอสว่า “มีโรคหลายอย่างที่อาจจะเกิดขึ้นได้ และมันจะเกิดขึ้นเมื่อไรก็ได้ ดังนั้นเราจึงต้องตั้งชื่อโรคที่เราไม่รู้ว่าจะเกิดขึ้น และนั่นคือตอนที่เราตั้งชื่อโรค X…โรค X จึงเป็นที่มาของโรคที่ไม่รู้จัก แน่นอนว่า มีบางคนที่กล่าวว่าโรค X นี้อาจสร้างความตื่นตระหนกได้”
“ไม่เลย เราคาดการณ์ถึงสิ่งที่อาจเกิดขึ้นจริงๆ เพราะมันเคยเกิดขึ้นในประวัติศาสตร์ของเราหลายครั้งแล้ว…เตรียมตัวให้พร้อม เราไม่ควรเผชิญกับสิ่งที่ไม่ได้เตรียมตัวอีก เราสามารถเตรียมตัวสำหรับสิ่งที่ไม่รู้ได้เช่นกัน เพราะมีเรื่องพื้นฐานที่คุณสามารถทำได้” ดร.เกเบรเยซุสกล่าว
“สนธิสัญญาของ WHO หรือที่เรียกกันว่า ‘สนธิสัญญาเตรียมความพร้อมรับมือกับการแพร่ระบาด’ เป็นข้อตกลงที่ประเทศต่างๆ จะร่วมแบ่งปันการแจ้งเตือน ข้อมูล และการวิจัยระหว่างกัน สิ่งนี้จะช่วยแจ้งเตือนโลกอย่างรวดเร็วถึงภัยคุกคามจากโรคอุบัติใหม่” WHO อธิบาย
สนธิสัญญาดังกล่าวได้รับการเสนอครั้งแรกในปี 2021 โดยมีร่างพร้อมใช้ภายในเดือนตุลาคม 2023 ขณะนี้ประเทศสมาชิกกำลังเจรจาเกี่ยวกับข้อตกลงก่อนที่จะเผยแพร่เวอร์ชันอื่นในเดือนพฤษภาคมปีนี้ ซึ่งเป็นช่วงเวลาที่สามารถลงนามได้
ทั้งนี้ โรค X ถูกเพิ่มเข้าในรายการภัยคุกคามจากการแพร่ระบาดครั้งใหญ่ที่สุดของ WHO ในปี 2018 และการระบาดใหญ่ของโควิดถูกเพิ่มเข้ามาในอีก 1 ปีต่อมา
ผู้เชี่ยวชาญยังไม่ทราบว่าไวรัสชนิดใดที่จะทำให้เกิดการระบาดใหญ่ครั้งต่อไป และเป็นโรค X ถัดไป แต่นักวิทยาศาสตร์เตือนมานานหลายทศวรรษว่า ‘ไข้หวัดนก’ เป็นผู้ท้าชิงที่มีแนวโน้มมากที่สุด ขณะที่นักวิจัยกล่าวว่า “นี่เป็นเพราะภัยคุกคามของการรวมตัวกันอีกครั้ง ด้วยระดับไข้หวัดมนุษย์ที่สูงขึ้นได้เพิ่มความเสี่ยงที่มนุษย์จะติดเชื้อร่วมกับไข้หวัดนกเช่นกัน”
หลายๆ คนคาดเดากันมานานแล้วว่า ‘โรค X โดยทั่วไปจะมาจากการติดต่อจากสัตว์สู่คน เช่น ไวรัสจากสัตว์หรือแบคทีเรียที่แพร่ระบาดสู่คน’ บางคนถึงกับเตือนว่า ‘โรค X อาจเกิดจากการกลายพันธุ์ทางชีวภาพ อุบัติเหตุ หรือการโจมตีด้วยความหวาดกลัวซึ่งทำให้โลกประหลาดใจและแพร่กระจายอย่างรวดเร็ว’
ดร.เกเบรเยซุสยังเตือนด้วยว่ามีผู้เสียชีวิตจำนวนมากตอนที่โควิดระบาด เนื่องจากประเทศต่างๆ ไม่ได้เตรียมตัว “เราสูญเสียคนไปมากมายเพราะเราไม่สามารถรับมือกับมันได้ (ในช่วงแรก ๆ ของโควิด)”
ผู้เชี่ยวชาญด้านไวรัส 3 คนบอกกับสำนักข่าว DailyMail ว่า “โรค X น่าจะปรากฏขึ้นหลังจากที่คนงานในฟาร์มติดเชื้อโรคที่มีสัตว์เป็นพาหะซึ่งกลายพันธุ์” แต่พวกเขากล่าวว่า “ไม่สามารถแยกแยะได้ว่าภัยพิบัติดังกล่าวจะเกิดขึ้นจากการรั่วไหลของห้องปฏิบัติการ ซึ่งเป็นทฤษฎีหลักเกี่ยวกับที่มาของการระบาดใหญ่ของโควิด
พวกเขาเตือนอีกว่า “อาจเป็นไปได้ด้วยว่าการระบาดจะเลวร้ายยิ่งกว่าการระบาดใหญ่ของโควิด โดยชี้ไปที่การระบาดของไข้หวัดใหญ่ในปี 1918 ซึ่งทำให้มีผู้เสียชีวิตประมาณ 50 ล้านคนทั่วโลก เทียบกับผู้เสียชีวิตจากโควิดเพียง 7 ล้านคน
ผู้เชี่ยวชาญคาดการณ์ว่าต้นเหตุอันดับต้นๆ สำหรับการแพร่ระบาดครั้งต่อไปคือ ‘ไวรัสโคโรนา’ และ ‘ไข้หวัดนกอีกชนิดหนึ่ง’ ซึ่งเป็นไวรัสที่แพร่ระบาดในนกแต่อาจแพร่ระบาดสู่คนได้
