เวลาพูดถึง ‘ซอฟต์พาวเวอร์’ (Soft Power) คนส่วนใหญ่จะนึกถึงซีรีส์ เพลง หนัง อาหาร ฯลฯ ที่เป็นพลังทางวัฒนธรรม แต่ความจริงซอฟต์พาวเวอร์ไม่ได้มีแค่นั้น
รายงาน Global Soft Power Index 2023 จัดทำโดย Brand Finance ได้จัดอันดับประเทศที่มีซอฟต์พาวเวอร์มากที่สุดในโลก โดยใช้เกณฑ์การจัดอันดับผ่านตัวชี้วัดต่างๆ ตามภาพด้านล่าง
จะเห็นได้ว่าซอฟต์พาวเวอร์ที่ ศาสตราจารย์โจเซฟ ไนย์ (Joseph Nye) ผู้ให้กำเนิดแนวคิดดังกล่าวที่พูดถึงพลังที่มีอำนาจในการ “ดึงดูด” ให้ผู้คน “เต็มใจที่จะทำ” สิ่งใดสิ่งหนึ่งครอบคลุมในหลายมิติ
ตั้งแต่มิติเชิงวัฒนธรรม ธุรกิจการค้า การกำกับดูแลของภาครัฐ ความสัมพันธ์ระหว่างประเทศ การศึกษาและความก้าวหน้าทางวิทยาศาสตร์ ค่านิยม และความยั่งยืน
ด้วยเหตุนี้ ดัชนีชี้วัดในปี 2023 ที่ออกมา 5 อันดับประเทศที่มีซอฟต์พาวเวอร์มากที่สุดในโลก จึงไม่มีเกาหลีใต้ (อันดับที่ 15) เพราะเมื่อวัดความเป็นซอฟต์พาวเวอร์จากมิติที่กล่าวมา รายงานฉบับดังกล่าวระบุว่า ประเทศที่มีพลังซอฟต์พาวเวอร์มากที่สุด 3 อันดับแรก คือ สหรัฐอเมริกา, สหราชอาณาจักร และเยอรมนี ซึ่งครองอำนาจนำในโลก โดยมีอันดับเช่นเดียวกับปีที่แล้ว
ขณะที่อันดับ 4 และ 5 เป็นการสลับตำแหน่งระหว่าง ญี่ปุ่น กับ จีน ซึ่งเป็นสองชาติมหาอำนาจในเอเชีย
ผลลัพธ์ที่ออกมาอาจทำให้ใครหลายคนแปลกใจ แต่ถ้าดัชนีชี้วัดความเป็นซอฟต์พาวเวอร์กินอาณาเขตและจัดประเภทตัวชี้วัดต่างๆ แยกย่อยตามรายงาน ซึ่งมีการแสดงอันดับสูงสุด 3 อันดับแรกของแต่ละหมวด จะเห็นว่าซอฟต์พาวเวอร์นั้นมีมิติมากกว่าที่คิด
เมื่อมองย้อนถึงการขับเคลื่อนซอฟต์พาวเวอร์ของรัฐบาลไทยผ่านนโยบาย 1 ครอบครัว 1 ซอฟต์พาวเวอร์ (OSOF) ดูจะโฟกัสซอฟต์พาวเวอร์ในมิติเชิงวัฒนธรรม ซึ่งเป็นสิ่งที่ประเทศไทยมี ‘ต้นทุน’ ที่ดีบนเวทีโลก
แต่ขณะเดียวกัน ถ้ามองดูซอฟต์พาวเวอร์จากดัชนีดังกล่าว จะเห็นว่ามากกว่าสิ่งที่ คนไทย (ส่วนใหญ่) สงสัยว่า Soft Power คืออะไร และอะไรคือ Soft Power ไทย ในมิติเชิงวัฒนธรรมแล้ว ยังรวมถึงด้านที่สำคัญในการกำกับดูแลของภาครัฐ เช่น มาตรฐานทางจริยธรรมและการคอร์รัปชัน (High ethical standards and low corruption) หรือ การเคารพกฎหมายและสิทธิมนุษยชน (Respects law and human rights) เป็นต้น
‘สร้างประเทศไทยให้เป็นประเทศชั้นนำของโลกด้านซอฟต์พาวเวอร์’ ที่พรรคเพื่อไทยประกาศไว้ในคำอธิบายนโยบายฯ บนเว็บไซต์ แม้ไม่ได้เน้นมิติอื่นๆ มากเท่ากับมิติเชิงวัฒนธรรม แต่ถ้าคิดจะผลักดันประเทศให้ไปสู่จุดนั้น จำเป็นอย่างยิ่งที่จะต้องเสริมสร้างซอฟต์พาวเวอร์ในมิติอื่นๆ ไปพร้อมกัน
เพราะซอฟต์พาวเวอร์ในเชิงวัฒนธรรมไม่ได้ยืนอยู่อย่างโดดเดี่ยว แต่ยังเกี่ยวพันกับมิติอื่นๆ ทั้งโครงสร้างสังคม เศรษฐกิจ การศึกษา รวมถึงคุณภาพชีวิตของประชาชน
อ่านรายงาน Global Soft Power Index 2023 ฉบับเต็มได้ ที่นี่
