Virtual Bank (เวอร์ชวลแบงก์) หรือ ธนาคารไร้สาขา ธนาคารพาณิชย์รูปแบบใหม่ที่ไม่มีสาขา และให้บริการผ่านช่องทางดิจิทัลเป็นหลัก โดยจะมีความเชี่ยวชาญในการใช้เทคโนโลยี รวมถึงการใช้ประโยชน์จากข้อมูลที่หลากหลาย ทีมข่าว SPACEBAR ได้สรุป 3 ข้อดี 2 ข้อจำกัด ดังต่อไปนี้
3 ข้อดี ของ Virtual Bank ได้แก่
1. ต้นทุนถูกลง
เพราะ Virtual Bank ไม่มีสาขา ไม่มีพนักงานประจำสาขา ไม่มีสำนักงานใหญ่ ทำให้ธนาคารไม่ต้องแบกรับต้นทุนตรงส่วนนี้ สามารถคิดดอกเบี้ยสินเชื่อได้ในอัตราที่ถูกลง ต้นทุนในการดำเนินงานจึงถูกกว่าธนาคารพาณิชย์ และยังถือเป็นการเพิ่มการแข่งขัน ยิ่งทำให้ส่วนต่างอัตราดอกเบี้ยเกิดประโยชน์ต่อประชาชนและธุรกิจผู้ใช้บริการ การเกิดขึ้นของธนาคารไร้สาขาและทำธุรกิจดิจิทัลเต็มรูปแบบ (Virtual Bank) จะเป็นจุดเปลี่ยนระบบโครงสร้างระบบการเงินไทยครั้งสำคัญ ธนาคารและการเงินแบบเดิม ต้องปรับตัวครั้งใหญ่อีกรอบหนึ่ง ทั้งการยุบสาขา ลดคนเพิ่มอีกระลอกใหม่
ข้อดีที่ 2 ประชาชนมีทางเลือกมากขึ้น
จากเดิมที่เราจะขอสินเชื่อจากธนาคารพาณิชย์ หรือ สถาบันการเงินบางแห่งเท่านั้น อนาคตหากมี Virtual bank ก็จะทำให้คนไทย โดยเฉพาะผู้ประกอบการเอสเอ็มอี มีตัวเลือกในการขอสินเชื่อมากขึ้น
ข้อดีที่ 3 สามารถวิเคราะห์สินค้าและบริการให้ลูกค้ารายบุคคล
โดยเป็นการวิเคราะห์ ข้อมูลจากพฤติกรรม ความต้องการ ความเสี่ยง ความสามารถในการชำระหนี้ เพื่อออกแบบสินค้า ผลิตภัณฑ์ออกมาเฉพาะลูกค้ารายบุคคล
ส่วนข้อจำกัด 2 ข้อ ได้แก่
1. ด้วยความที่ Virtual bank เป็นออนไลน์ 100% ทำให้ยังต้องพิสูจน์กันต่อในแง่ 'ความปลอดภัยกับระบบเทคโนโลยี' ซึ่งเป็นประเด็นที่จะเชื่อมโยงไปยังการเติบโตของธนาคารรูปแบบนี้ว่าจะสามารถก้าวผ่านได้หรือไม่
2. การสื่อสาร โดยการสื่อสารในธนาคารแบบดั้งเดิม เน้นพูดคุยแบบเจอหน้าพนักงานที่สาขา ทำให้ลูกค้ารู้สึกใกล้ชิด เวลามีปัญหาถามตอบได้ในหลายข้อสงสัย แต่กรณี มี Virtual bank น่าสนใจว่า เมื่อ Virtual bank เน้นการสื่อสารกับลูกค้าโดยใช้ AI เข้ามาช่วยจะสามารถซัพพอร์ทความต้องการที่แตกต่างได้มากน้อยอย่างไร
นอกจากนี้ ที่ผ่านมาจะเห็น Virtual bank ในต่างประเทศ ที่มีอัตราการเติบโตอย่างก้าวกระโดด ขยายตัวปานกลางหรือไม่ประสบความสำเร็จ เช่น
-WeBank ของจีน มีฐานลูกค้า 100 กว่าล้านคน
-Starling Bank, Atom Bank ของอังกฤษมีฐานลูกค้าหลายล้านคน Current Bank (Choice Financial Group)
-Vora Bank ของสหรัฐเมริกาสามารถระดมทุนได้ในระดับพันล้านดอลลาร์เพื่อปล่อยสินเชื่อ
-N26 เวอร์ชวลแบงก์ของเยอรมันสามารถให้บริการทางการเงินด้วยนวัตกรรมทางการเงินให้กับฐานลูกค้า 7 ล้านคน
-Kakao Bank ของเกาหลีใต้มีฐานลูกค้า 17 ล้านคนบริษัทยักษ์ใหญ่ไฮเทคได้ร่วมกับสถาบันการเงินในการทำธุรกิจเวอร์ชวลแบงก์
อย่างกรณีการเป็นพันธมิตรกันระหว่าง Apple และ Goldman Sachs จะทำให้เกิดยักษ์ใหญ่ฟินเทค (Fintech Giant) เป็นผู้เล่นสำคัญในตลาดบริการทางการเงินของโลก บรรดาเวอร์ชวลแบงก์เกือบทั้งหมด คิดดอกเบี้ยเงินกู้และค่าธรรมเนียมต่ำกว่าสถาบันทางการเงินแบบดั้งเดิมมากหรือบางธุรกรรมก็ไม่คิดค่าธรรมเนียมหรือดอกเบี้ย และให้อัตราดอกเบี้ยเงินฝากสูงกว่า อย่างบัญชีเงินฝากของ Apple ร่วมกับ Goldman Sachs สามารถจ่ายดอกเบี้ยเงินฝากได้สูงถึง 4.15% เนื่องจากเวอร์ชวลแบงก์เหล่านี้มีต้นทุนในการดำเนินงานต่ำและมีช่องทางและโมเดลในการหารายได้ต่างจากธนาคารแบบดั้งเดิม
ที่มา : รศ. ดร. อนุสรณ์ ธรรมใจ ผู้อำนวยการศูนย์วิจัยเศรษฐกิจดิจิทัล การเงินและการค้าระหว่างประเทศ มหาวิทยาลัยหอการค้าไทย และ อดีตกรรมการธนาคารแห่งประเทศไทย , https://moneyandbanking.co.th/2024/94912/
